Niedoczynność jąder - jak rozpoznać problem?
Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć, jak ważna dla mężczyzny jest prawidłowa praca jąder. Problem pojawia się, gdy przestają one wytwarzać wystarczającą ilość hormonów. Niedoczynność jąder, zwana też hipogonadyzmem, może wywoływać zmiany w wyglądzie, pogorszenie samopoczucia, spadek libido i niepłodność.
Przypadłość może się ujawnić w różnych okresach życia mężczyzny. Niektórzy otrzymują hipogonadyzm w ramach bagażu genetycznego. Wrodzona wada sprawia, że w organizmie zamiast pojedynczego chromosomu X i Y, pojawia się nawet kilkanaście "iksów", w wyniku czego jądra nie produkują wystarczającej dawki testosteronu.
U chłopców z takim schorzeniem występuje niedorozwój narządów płciowych, a owłosienie w miejscach intymnych jest zredukowane do minimum. Wśród rówieśników wyróżniają się znacznym zasięgiem ramion, rozwiniętymi biodrami oraz wysokim głosem. Niekiedy rosną im piersi.
Niedoczynność jąder może się również ujawnić w okresie pokwitania. Prącie i jądra pozostają wówczas tak małe, jak u dziecka. Młodzieniec nie przechodzi mutacji, a na twarzy nie "sypie" mu się zarost. W przeciwieństwie do kolegów chłopak nie wykazuje popędu seksualnego. Często jest od nich znacznie wyższy i ma nieproporcjonalnie długie nogi.
Być jak eunuch
Niekiedy hipogonadyzm dopada również dorosłych facetów. Chory zaczyna przejawiać symptomy "młodnienia": przerzedza mu się zarost na twarzy, a głos staje się wyższy. Do tego dochodzi ubytek masy mięśniowej oraz odkładanie się tkanki tłuszczowej tak jak w przypadku kobiet, na brzuchu, pośladkach i biodrach.
Jednak najpoważniejszym problemem staje się spadek libido i problemy z erekcją, a niekiedy także osłabienie sił życiowych. Pojawiają się stany depresyjne, kłopoty z koncentracją, uderzenia gorąca czy zaburzenia rytmu serca. Konsekwencją tego schorzenia mogą stać się zaburzenia spermatogenezy, czyli produkcji plemników, co prowadzi do niepłodności. Skrajną formą niedoczynności jąder jest eunuchoidyzm. To choroba, która oprócz objawów zewnętrznych (zbliżonych do wspomnianych powyżej) silnie wpływa na psychikę mężczyzny. Ma on wówczas problem z podejmowaniem decyzji i łatwo podporządkowuje się otoczeniu. Radykalnie spada jego samoocena oraz poczucie wartości.
Gdy hormony szwankują
Dlaczego gospodarka hormonalna zostaje czasami zaburzona? Jak już wspomnieliśmy, przyczyną mogą być uwarunkowania genetyczne albo wady wrodzone, np. brak jąder. Problemem bywa też niewłaściwa praca mózgu czy przysadki mózgowej (nasza aktywność seksualna i zdolności rozrodcze są stymulowane przez system nerwowy, który niekiedy po prostu "wyłącza" jądra). Na rozwój hipogonadyzmu wpływają również przebyte choroby, np. zapalenie jąder (częste powikłanie świnki), odra, rzeżączka, kiła, gruźlica, a także cukrzyca. Nasze "klejnoty" mogą zastrajkować pod wpływem urazu mechanicznego. Nie sprzyja im osłabienie organizmu spowodowane niedożywieniem, alkoholizmem czy uzależnieniem od rozmaitych substancji psychoaktywnych. Jądra reagują niedoczynnością także na ucisk, wywołany np. nowotworem prostaty. Hipogonadyzm bywa też objawem męskiego przekwitania. Andropauza pojawia się średnio u co piątego faceta po 50. roku życia, choć ostatnio obserwuje się obniżanie tej granicy wiekowej.
Jądro do wycięcia?
Niedoczynność jąder na szczęście można leczyć. Szczególnie, gdy problem zostanie szybko rozpoznany. Podstawą diagnozy jest badanie stężenia testosteronu, gonadotropiny, prolaktyny oraz hormonu folikulotropowego, który pobudza wytwarzanie plemników. Lekarz powinien zalecić także wykonanie USG jąder.
Terapia polega przede wszystkim na przyjmowaniu preparatów hormonalnych, zazwyczaj stosowanego domięśniowo testosteronu. Panuje opinia, że taka kuracja może zwiększać ryzyko nowotworu prostaty. Specjaliści raczej nie podzielają tych obaw, ale mimo to zalecają, by podczas terapii hormonalnej regularnie badać "męski gruczoł".
Problemy z prostatą są jednym z podstawowych przeciwwskazań do stosowania tego typu kuracji. Nie zaleca się jej również mężczyznom chorującym na serce, skarżącym się na ciężkie schorzenia dolnego odcinka dróg moczowych oraz cierpiącym na nieleczony bezdech senny. Remedium na niedoczynność bywa zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jednego z jąder, oczywiście pod warunkiem, że tylko w nim tkwi przyczyna kłopotów. Wówczas w wypełnianiu funkcji może je zastąpić drugie, zdrowe jądro.
Rafał Natorski /PFi, facet.wp.pl