OMON – rosyjscy antyterroryści

Z jednej strony mamy do czynienia z chłodnym profesjonalizmem i jasnych celach do zrealizowania, z fachowym przygotowaniem i bardzo ciężkim procesem rekrutacji, który pozwala wyłaniać najlepszych według wyśrubowanych kryteriów sprawnościowych i umiejętnościowych. Jednak medal ma także drugą, ciemniejszą stronę

OMON czyli Oddział Milicji Specjalnego Przeznaczenia, jak sama nazwa wskazuje, to specjalnie wydzielone ze struktur resortu spraw wewnętrznych oddziały antyterrorystyczne do zadań specjalnych, których podstawowym celem jest walka z terrorystami, opanowywanie sytuacji, gdzie zwyczajne oddziały milicyjne nie wystarczają, a także, jak twierdzi antykremlowska opozycja, pacyfikacja antyrządowych demonstracji pod płaszczykiem walki z przestępczością.

Za taką została uznana np. nielegalna parada równości w Moskwie w 2007 roku oraz operacje paramilitarne (to oficjalna nazwa) na terenach objętych działaniami wojennymi (wojny czeczeńskie). Oddziały OMON-u zostały utworzone w 1979 r., by zapewnić zwiększone bezpieczeństwo Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, co było reakcją na tragiczne zajścia na olimpiadzie w Monachium w 1972 r.

Wielu ówczesnych funkcjonariuszy miało za sobą służbę w Afganistanie.

Stopniowo zakres ich obowiązków był rozszerzany od sił reagowania w przypadku zamieszek i rozruchów o typowo chuligańskim charakterze do operacji paramilitarnych.

I tak wystarczy wspomnieć kilka z nich: szereg akcji z roku 1991, jak na przykład atak ryskiego OMON-u na Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Łotwy czy też krwawe przepychanki w niemal każdej z byłych republik upadającego Związku Radzieckiego (często na zasadzie lokalny OMON przeciwko nowym, niepodległym rządom i nowym resortom siłowym).

Po ustabilizowaniu się sytuacji ustrojowej dla OMON-u nadeszły czasy walki z terroryzmem: jego funkcjonariusze byli wzywani na pomoc zarówno do teatru na Dubrowce, gdzie czeczeńscy terroryści trzymali jako zakładników kilkaset przybyłych na spektakl widzów, jak i w przypadku wzięcia zakładników w szkole w Biesłanie.

Akcje skończyły się śmiercią wielu terrorystów, ale były to zazwyczaj pyrrusowe zwycięstwa, ponieważ jednocześnie ginęło wielu cywili (a także funkcjonariuszy OMON-u).

Polski korespondent Wiktor Bater zauważa jednak, że zwykli Rosjanie nie do końca zdają sobie sprawę, że zwycięstwa nad terrorystami często są osiągane kosztem zakładników, a zasada zera litości dla wrogów ciągnie za sobą niewinne ofiary: "Co mogę powiedzieć tym kobietom wpatrzonym w opancerzonych żołnierzyków jak w zbawców świata?".

Jak wygląda rekrutacja i szkolenie oddziałów, których mottem są słowa: "Nie mamy litości dla innych i nie będziemy prosić o nią dla siebie"?

Przede wszystkim do rekrutacji mogą przystępować tylko mężczyźni w wieku 22-30 lat, którzy odbyli służbę wojskową. Następnie przechodzą szereg testów medycznych i psychologicznych, bada się ich refleks i sposób reagowania na stres.

Jeśli kandydat przejdzie tę fazę, podchodzi do serii badań fizycznych i wytrzymałościowych: bieg na dystansie 7-10 km z obciążeniem około 12 kg, wyciskanie ciężaru (50 razy), podciąganie się (18 razy), test Coopera. Następnie kandydat musi stoczyć walkę wręcz z 5 przeciwnikami (omonowcami), z każdym z osobna po 3 minuty, między poszczególnymi starciami minuta przerwy.

Podczas pierwszego starcia kandydat musi "pokazać się" jako utalentowany i skuteczny napastnik, podczas następnych jego zadaniem jest po prostu nie dać się znokautować.

Przechodzi ten, którego umiejętności zostały wysoko ocenione, a ponadto nie stracił przytomności (!) i nie odmówił dalszej walki, co się często zdarza, mimo że zabronione są ciosy w oczy, szyję i krocze, a także okładanie leżącego.

Jeśli kandydat uzyska pozytywną opinię, może uczestniczyć w 4-miesięcznym szkoleniu, w czasie którego musi spełniać już część obowiązków prawdziwego omonowca.

Nie dostaje jednak broni ani munduru, nie uczestniczy też w akcjach ulicznych. Po szkoleniu następuje bardziej wyspecjalizowany etap: szkolenia z zakresu prawa, obchodzenia się z bronią, taktyki i stosowania specjalnych środków, walk ulicznych i akcji w budynkach.

Po tym wszystkim świeżo upieczony antyterrorysta otrzymuje mundur oraz broń i może cieszyć z faktu przynależenia do bądź co bądź elitarnej jednostki z pensją 15 000 rubli (ok. 1 500 zł) na początek...

Ale taka płaca to tylko wierzchołek góry lodowej.

Kilka miesięcy temu grupa omonowców wystosowała list do rosyjskiego MSW w sprawie skandalicznego stanu OMON-u, niewypłacania pensji, łamania praw pracowniczych i upokarzania funkcjonariuszy przez przełożonych, a także korupcji.

_ "Jesteście niewolnikami i macie robić, co wam każę", _"Nie potrzebujemy moskwian - za dużo pytań zadają. Potrzebni są nam przyjezdni - wierni i tępi" - to wszystko cytowani przez omonowców ich dowódcy, którzy zmuszali ich również do pracy po 10-15 dni z rzędu po 17-20 godzin na dobę, a także handlowali dyplomami szkół wychowania fizycznego (ok. 22 000 rubli czyli 2 200 zł za dyplom). Posiadanie takiego dyplomu, pozwala na uzyskanie zwykłemu omonowcowi znacznie wyższej pensji (nawet do 100 000 rubli - 10 000 zł).

W świetle ostatnich zamachów na szczególną uwagę zasługuje jednak inny przytaczany w liście fakt: funkcjonariusze skarżą się, że by wyrobić "statystyki" byli zmuszani przez dowództwo do zatrzymywania po kilkanaście razy w tygodniu tych samych bezdomnych pod zarzutami "drobnego chuligaństwa", a elita OMON-u dorabia sobie ochraniając prywatne biura, firmy i posiadłości biznesmenów.

Jeśli ich "praca" nadal będzie tak wyglądać, nie należy się dziwić, że frustracja młodych i przecież świetnie wyszkolonych funkcjonariuszy będzie wzrastać, a bezpieczeństwo w jednym z najbardziej narażonych na terroryzm państw świata będzie wciąż zagrożone.

Rosyjskie władze, jeżeli chcą, aby OMON, był w rzeczywistości tym czym jest tylko na papierze i w świadomości ludzkiej, muszą odpowiedzieć sobie na dwa zasadnicze pytania.

Po pierwsze, czy obrona ludności cywilnej przed zamachami terrorystycznymi ma coś wspólnego z pacyfikacją czeczeńskich wiosek (również w imię walki z terroryzmem)? I wreszcie - czy do poświęcenia swoich najlepszych lat życia oraz zdrowia wystarczy 15 000 - 16 000 rubli (ok. 1500-1600 zł) pensji na wstępie?

Jeżeli władze nie uzmysłowią sobie tego, ktoś na tym ucierpi. Kto? Zwykli obywatele, w TYM także zwykli omonowcy.