Szachy – zasady gry, ruchy figur, porady

Aby zagrać w szachy, potrzebujemy planszy szachowej oraz figur. Figury są koloru białego i czarnego. Jaki gracz dostanie dany kolor, wybieramy losowo. Każdy z graczy ma do dyspozycji te same figury szachowe – ustawiamy je w ustalonym porządku: na pierwszej linii, zaczynając od lewej strony: Wieża, Skoczek, Goniec, Hetman, Król i od prawej strony Wieża, Skoczek, Goniec.

Figury króla i hetmana są pojedyncze, a figury wieży, skoczka i gońca mamy podwójne. Na drugiej linii ustawiamy osiem pionków. Wygra ten, kto da "mata" wrogiemu królowi, czyli doprowadzi do sytuacji, w której król gracza nie może się poruszyć bez zagrożenia biciem przez oponenta w następnej turze.

Szachy są już ustawione. Jak ruszyć na przeciwnika? Trzeba wiedzieć, w jaki sposób poruszają się dane bierki:

Piony poruszają się o jedno pole do przodu, w linii prostej. Wyjątkiem jest pierwsze posunięcie piona w danej grze - możemy go wtedy przesunąć o dwa pola. Bicie pionem wykonujemy na ukos. Piony, jako jedyne ze wszystkich figur szachowych, nie mogą się cofać.

Warto pamiętać, że piona możemy wymienić na dowolną figurę, gdy dojdzie on do linii przemiany (linia ósma dla białego, linia pierwsza dla czarnego).Taką sytuację nazywamy promocją piona.

Wieża w szachach posuwa się poziomo i pionowo, w liniach prostych oraz może przesuwać się po nieokreślonej liczbie pól. Po zbiciu bierki przeciwnika, staje na jej miejscu. Jej wartość bojowa wzrasta wraz ze zmniejszaniem się liczby bierek na szachownicy.

Skoczek przemieszcza się o trzy pola do przodu, po czym o jedno pole w prawo lub w lewo, w każdym kierunku. Jest to jedyna figura w szachach, która może przeskakiwać figury własne i przeciwnika, co sprawia, że przed atakiem skoczka nie można się obronić, nie można go zatrzymać. Jest też jedną z figur szachowych, która może zacząć partię (za wyjątkiem pionków).

Goniec kursuje po przekątnych, do przodu i do tyłu, po nieograniczonej ilości pól. Goniec białopolowy porusza się tylko po białych polach, a goniec czarnopolowy tylko po czarnych.

Hetman podąża po liniach prosty i przekątnych, o dowolną liczbę pól, w dowolnym kierunku. Hetman to najsilniejsza figura w szachach.

Król to najważniejsza figura w partii szachowej. Kroczy po jednym polu, w każdą stronę. Jeżeli król znajdzie się w zasięgu działania figury przeciwnika (czyli, jeśli król jest zagrożony biciem przez inną figurę w grze), to mamy sytuację zwaną szachem. Gdy szachowany król nie może zająć pola znajdującego się poza zasięgiem działania figury przeciwnika, następuje szach mat.

Teraz możemy zacząć grę. Ale nauka gry w szachy dopiero się zacznie. Gdy już biała i czarna armia figur staną naprzeciw siebie, gotowe do konfrontacji, warto pamiętać o radach, które mogą przechylić szalę zwycięstwa na twoją stronę:

• Graj aktywnie i przechwytuj inicjatywę, stale twórz niebezpieczne sytuacje dla figur przeciwnika i nie czekaj na rozwój wydarzeń.
• Nie zapomnij jednak o bezpiecznym zachowaniu się – zabezpieczaj swoją pozycję oraz jednocześnie atakuj i osłabiaj pozycję przeciwnika.
• Nigdy nie poświęcaj figury szachowej, jeśli jej zbicie nie będzie służyć jakiemuś większemu celowi w grze. Każda figura jest ważna, nie możemy bezmyślnie rozbijać naszych szyków.
• Graj dużo poważnych partii oraz studiuj partie szachowe mistrzów.

Ważne jest, aby zrozumieć mechanizmy, które doprowadzają do groźnych sytuacji dla przeciwnika. Wyuczone na pamięć ruchy mistrzów szachowych nie dadzą nam przewagi nad oponentem, bo nasza wiedza będzie zawężona do jednej konkretnej sytuacji na szachownicy.

Studiując jak doszło do danej sytuacji na szachownicy bez świadomości, bez refleksji i szerokiego spojrzenia na wcześniejsze ruchy swoje i przeciwnika, niemal na oślep będziemy szastać zagrywkami mistrzów wyjętymi z kontekstu. W taki sposób nie przyczynią się do naszego zwycięstwa w szachach, a raczej do frustracji i osądu, że szachy to gra tylko dla umysłów matematycznych.