Agat, Formoza, Grom, Nil - polskie siły specjalne

W jakich sytuacjach ci doskonale wyszkoleni komandosi ruszają do akcji?

O tym, że naprawdę nie mamy się czego wstydzić, wielokrotnie przekonywali nas przedstawiciele państw sojuszniczych NATO. Nasi żołnierze służący w jednostkach specjalnych nie tylko nie ustępują wyszkoleniem i zdolnościami oddziałom specjalnym z innych krajów, ale stawiani są w nich za wzór. W opublikowanym dwa lata temu raporcie profesjonalizm naszych jednostek potwierdził NIK. W sprawozdaniu tym pochwalono sam proces oraz efekty tworzenia oddziałów specjalnych w Polsce. Zwrócono uwagę nie tylko na doskonałe przygotowanie służących w nich żołnierzy, ale również na ich bardzo dobre wyposażenie. Także przedstawiciele NATO potwierdzili, że elitarne odziały służące pod flagą biało-czerwoną należą do czołówki Traktatu Północnoatlantyckiego. Przyjrzyjmy się każdemu z nich z bliska.

Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego (Mobilnego). Oficjalna nazwa to Jednostka Wojskowa 2305, a jej patronami są cichociemni spadochroniarze Armii Krajowej. GROM jest zdecydowanie najbardziej znanym polskim oddziałem specjalnym. Rekrutacja do jednostki to gęste sito, przez które przechodzą nieliczni.

Ta JW (jednostka wojskowa) powstała w 1990 r. w odpowiedzi na rosnące zagrożenie terrorystyczne, a głównym impulsem do jej stworzenia stały się wydarzenia z 30 marca 1990 r., gdy w Bejrucie zastrzelono dwóch Polaków w odwecie za pomoc polskiego rządu w emigracji Żydów z ZSRR do Izraela. Wówczas odpowiedzialny za bezpieczeństwo zagranicznych placówek ppłk. Sławomir Petelicki zaczął rozważać potrzebę powołania oddziału doskonale wyszkolonych komandosów. Przy jego tworzeniu korzystano z doświadczenia jednostek ze Stanów Zjednoczonych, Izraela i Wielkiej Brytanii. Kandydatów bez rozgłosu pozyskiwano spośród najlepszych żołnierzy z batalionów szturmowych, oddziałów desantowych, płetwonurków marynarki oraz snajperów, a także funkcjonariuszy policyjnych jednostek.

Istnienie jednostki udało się utrzymać w tajemnicy aż do jej pierwszej oficjalnej misji, kiedy to w 1994 roku żołnierze zostali wysłani na Haiti. Ich zadaniem była ochrona VIP-ów podczas operacji "Uphold Democracy". Protokół wojskowy przewidywał oficjalne pożegnanie wojskowych na lotniku, przez co media odkryły istnienie GROM-u. 1996 rok to z kolei misja w byłej Jugosławii - zadanie komandosów polegało na eskortowaniu ważnych osób, grup mniejszości narodowych, ochranianiu obiektów o znaczeniu strategicznym czy interweniowaniu w sytuacjach kryzysowych. Polskim żołnierzom udało się wówczas zatrzymać zbrodniarza wojennego Slavko Dokmanovicia, zwanego "rzeźnikiem z Vukovaru". Na Bałkany wyjeżdżali jeszcze wielokrotnie, m.in. do Kosowa, brali też udział w akcjach w Zatoce Perskiej, Iraku i Afganistanie.

Do zadań żołnierzu GROM-u należy także: odbijanie zakładników, fizyczne zwalczanie terrorystów ewakuacja personelu z zagrożonych działaniami terenów, ambasad itp., prowadzenie bojowych akcji ratowniczo-poszukiwawczych, przygotowywanie zasadzek, zdobywanie i niszczenie wskazanych obiektów lub pojazdów, sabotaż na lotniskach i w portach przeciwnika, likwidacja węzłów komunikacyjnych, łączności i energetycznych, a nawet minowanie terenu czy powodowanie paniki w szeregach wroga. W czasach pokoju szkolą inne jednostki.

To to najmłodsza jednostka w polskich siłach specjalnych. Powstała 1 lipca 2011 roku w miejsce Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej w Gliwicach na mocy decyzji ministra obrony narodowej Bogdana Klicha, choć pomysłodawcą był jego doradca - gen. dyw. Bogusław Pacek. W założeniu AGAT jest lekką jednostką szturmową o charakterze powietrznodesantowym, przeznaczoną do prowadzenia akcji bezpośrednich, wsparcia militarnego, wparcia operacji przeciwterrorystycznych i ochrony krytycznej infrastruktury. Typowe zadanie dla Jednostki Wojskowej Agat brzmi: "zniszczyć" lub "znaleźć i zniszczyć".

Jak czytamy na oficjalnej stronie jednostki, żołnierze AGAT-u przechodzą szkolenie w różnych warunkach terenowych i klimatycznych, górskie, spadochronowe, wysokościowe, snajperskie, pirotechniczne i wiele innych. A kto może zostać komandosem tej jednostki? Praktycznie każdy, bo i żołnierze służby czynnej, rezerwowej, jak i funkcjonariusze jednej ze służb mundurowych. Wystarczy przejść niezwykle wymagające szkolenie...

Jednostka kultywuje tradycje Oddziału Dywersji Bojowej Agat (1943-1944), a jej patronem jest gen. dyw. Stefan Rowecki "Grot".

Formoza, będąca pododdziałem Wojsk Specjalnych, to jednostka wojskowa płetwonurków bojowych. Od 2014 roku nosi imię gen. broni Włodzimierza Potasińskiego - tragicznie zmarłego w katastrofie smoleńskiej dowódcy Wojsk Specjalnych.

Początki Formozy sięgają 1974 roku, kiedy powstał Zespół Badawczy ds. Płetwonurków Morskich. Po wielu przekształceniach od początku 2008 r. jednostka przeszła pod rozkazy dowódcy Wojsk Specjalnych, a obecnie podlega bezpośrednio pod Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych. Jej pierwszym dowódcą był kmdr Józef Rembisz.

Podczas szkoleń kandydaci na komandosów trenują m.in., strzelanie, nurkowanie, pływanie na duże odległości, walkę wręcz oraz sztukę przetrwania na lądzie. Oprócz tego poznają obsługę radiostacji, rozpoznawanie typów okrętów i samolotów, znajomość portów, uczą się języków obcych. Od dawna bowiem do ich zadań nie należy już tylko atakowanie spod wody wrogich obiektów, ale obejmują dziś także operacje kontrterrorystyczne czy ochronne w warunkach morskich, a niewykluczone, że niebawem jednostka zostanie rozbudowana o zespoły bojowe.

Warto dodać, że komandosi Formozy brali już udział w akcjach m.in. w Iraku, Zatoce Perskiej czy Afganistanie.

JW 4101 jest najstarszą jednostką wojskową polskich komandosów - została sformowana w 1961 roku. Początkowo przeznaczona była do zadań rozpoznawczych i dywersyjnych na głębokich tyłach przeciwnika, dziś prowadzi pełen zakres aktywności wojskowej wchodzącej w skład operacji specjalnych: na lądzie oraz wodach śródlądowych, w okresie pokoju, kryzysu lub wojny. Żołnierze przechodzą szkolenie ogólnowojskowe, w tym w walce wręcz, górskie, spadochronowe oraz nurkowe. Posiadają umiejętności taktycznego ratownictwa medycznego, wspinaczki i alpinizmu podziemnego. Hasło charakteryzujące jednostkę to "cisi i skuteczni".

Operatorzy jednostki wykonywali zadania m.in. na terenie byłej Jugosławii, Pakistanu, Iraku czy Afganistanu. Stacjonowali w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Kongo, Syrii, Kambodży i Macedonii.

Jednostka powstała 2 grudnia 2008 roku jako Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych. Nosi imię gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa "Nila" - bojownika o niepodległość Polski, generała brygady Wojska Polskiego, organizatora i dowódcy Kedywu Armii Krajowej, zastępcy Komendanta Głównego AK. Jednostkę tę nazywa się często "oczami i uszami" polskich Wojsk Specjalnych.

Do jej głównych zadań należą: rozpoznanie - w tym również rozpoznanie radiowe, obrazowe, osobowe i analiza rozpoznawcza, wsparcie dowodzenia oraz zapewnienie zabezpieczenia logistycznego i łączności wojskowej. Jak to wygląda w praktyce? Na przykład podczas misji w Afganistanie żołnierze Nila zdobywali informacje od mieszkańców, uchodźców czy stacjonujących tam mundurowych. Wbrew pozorom jest to zadanie niezwykle trudne, wymagające opanowania i umiejętności perswazji.

Opisywane do tej pory jednostki specjalizowały się w działaniach na lądzie i w wodzie, z kolei 7. Eskadra Działań Specjalnych powstała jako odpowiedź na zapotrzebowanie na wsparcie transportowe i ogniowe Wojsk Specjalnych w powietrzu. Została powołana do życia w 2010 roku, stacjonuje w Powidzu (woj. wielkopolskie).

Jednostka ta jest dopiero w trakcie przygotowań do osiągnięcia gotowości operacyjnej, jej żołnierze szkolą się m.in. w bazie wojskowej US Air Force. Eskadra ma prowadzić takie działania, jak desantowanie linowe czy wprowadzanie i wydobywanie sekcji Wojsk Specjalnych za pomocą śmigłowca różnymi technikami. Poza tym do jej zadań należy rozpoznanie powietrzne oraz lotnicze wsparcie ogniowe. Pododdział ma mieć zdolność prowadzenia działań i operacji w trudnych warunkach i przy dużym ryzyku - zarówno w dzień, jak i w nocy, zarówno nad akwenami, jak i na terenie zabudowanym, w górach czy na równinach.