Chłopięce marzenie i gadżet prawdziwego faceta. Scyzoryki i historia
Scyzoryk to dość młody wynalazek, który bardzo szybko zyskał popularność ze względu na duże możliwości i niewielkie wymiary. Szwajcarski nóż oficerski i sportowy, bo tak na początku go nazywano, stał się obiektem marzeń, ważnym atrybutem, a także zakorzenił się w literaturze i kulturze popularnej.
Scyzoryk zyskał sympatię będąc kompaktowym i wielofunkcyjnym narzędziem
Potrzeba matką wynalazków
W 1884 roku Karl Elsner otworzył w szwajcarskim Ibach zakład nożowniczy. Początkowo produkował w nim typowe dla tej branży wyroby, ale walka z konkurencją była ciężka i kosztowna. Wszystko zmieniło się za sprawą podpisania kontraktu z armią na dostawę składanych noży. Dopiero w 1897 r. złożył patent na szwajcarski nóż oficerski. Posiadał dwa ostrza - krótkie i długie, śrubokręt, otwieracz do puszek i szydło. Elementy były blokowane przez sprężynę, która zapobiegała przypadkowemu otwarciu.
Dla każdego coś przydatnego
Z czasem scyzoryki wyszły poza użytek wojskowy i zaczęły ewoluować w różnych kierunkach. Pojawiały się coraz to wymyślniejsze dodatki i wersje. Były nawet miniaturowe wersje, które miały ostrze, wykałaczkę, pilniczek do paznokci i szpatułkę do uszu. Można uznać, że scyzoryki są przodkami tego, co dziś znamy jako multitool, a świat uspokoił się i wrócił do klasycznej formy, jaką znamy z XIX w. Są również modele bardziej ascetyczne wyposażone jedynie w trzy, dwa lub jedno ostrze. Dziesiątki wzorów rękojeści sprawiają, że każdy może znaleźć coś, co odpowiada nie tylko potrzebom, ale także gustom. Ostrza również bywają traktowane równie ozdobnie co praktycznie i znajdziemy wiele scyzoryków, gdzie użyto np. polerowaną stal nierdzewną.
Dwie zapałki, scyzoryk i helikopter
Można się śmiać, że MacGyver potrafił zbudować helikopter przy użyciu dwóch zapałek i scyzoryka, ale prawda jest taka, że przyrząd ten pojawiał się w znanych filmach i literaturze, a także jest obecny w popkulturze. Scyzorykiem wspomagał się również Rambo. W 1995 r. pojawił się debiutancki mini album Piotra Krzysztofa Marca, który jest bardziej znany jako Liroy i był zatytułowany "Scyzoryk". W tym samym roku pojawił się festiwal artystyczny Scyzoryki organizowany właśnie w tym mieście. Zapoczątkował go Krzysztof Kasowski znany bardziej jako Kasa. Skojarzenie Kielc ze scyzorykami sięga okresu międzywojennego, kiedy to prężnie działał tam przemysł metalurgiczny i wytwarzano między innymi scyzoryki do codziennego użytku.
Scyzoryk pojawił się także w literaturze i tak oto Mary podarowała go Tomkowi Sawyerowi, a Gerwazy z "Pana Tadeusza" nazywał tak pieszczotliwie swój rapier. W 1980 r. Hanna Ożogowska wydała książkę "Przygody Scyzoryka", która opowiada o chłopcu, który rozpoczyna swoją przygodę ze szkołą podstawową i słynie z wymyślania różnych zabaw, a także fascynujących opowieści. W przypadku tych ostatnich, mówiąc delikatnie, nie wszystkie wydarzenia mają pokrycie w rzeczywistości. Scyzoryki są też na stałym wyposażeniu astronautów NASA. Produkt ten trafił nawet do muzeum sztuki nowoczesnej w Nowym Jorku.
