Czy mężczyzna też może zostać gejszą?

Gejsza? To pojęcie w kulturze Zachodu łączone jest prawie zawsze wyłącznie z kobietami, nierzadko z paniami lekkich obyczajów. Ale wiele dziś funkcjonujących skojarzeń to wypaczanie rzeczywistości - począwszy od tego, że gejszami nie muszą być wyłącznie kobiety. Pierwszymi gejszami byli mężczyźni. Dziś w Japonii znów pojawia się coraz więcej klubów, w których spotkać można panów wcielających się w role, które - jak niektórzy sądzą - zarezerwowane są wyłącznie dla kobiet.

Nie ma ich wielu, ale ich popularność stale rośnie. To powrót do korzeni - jak twierdzą niektórzy komentatorzy. Wszak pierwszymi gejszami byli właśnie mężczyźni. Nazywano ich taiko-mochi, a ich głównym zadaniem było dostarczanie rozrywek. Czy dziś można mówić o renesansie tej tradycji? Eksperci twierdzą, że jest jeszcze za wcześnie, by mówić o rewolucji, ale w ostatnim czasie można zaobserwować pewne zmiany, które zmierzają do przywrócenia dawnego kulturowego znaczenia mężczyznom-gejszom.

Biały puder, nałożona na usta czerwona szminka, wymyślna suknia - z tym kojarzą się gejsze, czyli kobiety wszechstronnie wykształcone, obyte, umiejące zabawić gości czy zająć ich rozmową; przynajmniej te z nich, które występują w tradycyjnej dla nich roli. Obecnie funkcjonuje pogląd, że dziś mogą być nimi tylko kobiety. Ale nie jest to prawda. Zaskoczenie można przeżyć, odwiedzając niektóre kluby w dużych japońskich miastach.

- Jest dziś garstka taiko-mochi w kraju. Kiedyś było to znacznie popularniejsze - opowiada Akemi Toyama z hotelu Ritz-Carlton. - Tak naprawdę, oryginalnie gejszami zostawali tylko mężczyźni - dodaje profesor Laura Miller z Uniwersytetu Missouri, która zajmuje się kulturą Japonii.

Historia taiko-mochi sięga XIII wieku, podczas gdy kobiety-gejsze zaczęły się upowszechniać dopiero w połowie XVIII wieku. Pełnili oni rolę błaznów, dysponowali bogatym artystycznym repertuarem, a ich występy bawiły ludzi dworu. Potem ich rola stopniowo się zmieniała, a ich znaczenie powoli malało, aż o taiko-mochi niemal całkowicie zapomniano.

W ostatnich latach znów zwraca się uwagę na wzrost popularności mężczyzn-gejsz. Wielką sławę zdobył m.in. Eitaro, który kilka lat temu został okrzyknięty jedyną męska gejszą w Kraju Kwitnącej Wiśni, wcielającą się w rolę kobiecej tancerki. Mężczyzna postanowił zostać gejszą, by oddać hołd swojej matce, która poświęciła życie rozwijaniu kultury kobiet będących w stanie zapewnić klientom wzorowe towarzystwo. Zmniejszająca się popularność gejsz nie zrobiła na mężczyźnie żadnego wrażenia. Gdy jego matka odeszła, ubrał tradycyjną suknię i postanowił dalej krzewić zwyczaj, któremu kobieta była wierna przez całe życie. Eitaro można spotkać w domu gejsz w dystrykcie Omori. Mężczyzna zaczął się uczyć tradycyjnego tańca, jaki prezentują kobiety-gejsze, gdy miał osiem lat, a w wieku 11 lat po raz pierwszy wystąpił publicznie w teatrze.

Ale Eitaro nie jest jedyny. Mniej lub bardziej wiernych tradycji mężczyzn, którzy pragną dostarczać towarzystwo, można spotkać dziś w klubach niektórych japońskich miast. Z ich oferty korzystają głównie poszukujące rozrywek kobiety. Za usługę taką trzeba zapłacić od 1 tysiąca dolarów. Podczas sesji kobiety wsłuchują się w wymyślne komplementy, a mężczyzna-gejsza robi wszystko, by jego klientka zapamiętała wieczór do końca życia. Niektórzy komentatorzy uważają, że to po prostu kolejny etap wiodący do... równouprawnienia. Niektórzy panowie niemało na tym zarabiają. Najlepsi są podobno w stanie "wyciągnąć" nawet 200 tysięcy dolarów rocznie.

Ale z interpretacją działalności współczesnych mężczyzn-gejsz nie zgadza się Senzo Sakuragawa, uznawany przez ekspertów za ostatniego prawdziwego taiko-mochi w Kraju Kwitnącej Wiśni. Uważa, że oferowane przez panów usługi mają niewiele wspólnego z tradycją.

- Prawdziwi taiko-mochi nie są wprawdzie przeciwieństwem kobiet-gejsz, które głównie występują na przyjęciach i spotkaniach biznesowych. Ale są także uzdolnieni - potrafią śpiewać, tańczyć i grać na shamisenie (japoński instrument muzyczny - od red.). Występy mężczyzn są jednak bardziej komiczne - opowiada cytowany przez "The Daily Beast" Senzo Sakuragawa, który jednocześnie podkreślił, że w żadnym razie nie należy mylić taiko-mochi ani kobiet-gejsz z osobami, które świadczą usługi seksualne. Jak przypomina, złożenie im takiej propozycji jest wielkim nietaktem, choć wielu osobom zdarza się mylić gejsze z prostytutkami.

Niezależnie od tego, w jaki sposób spojrzy się na kulturę gejsz i dzisiejsze nawiązania do ich tradycyjnej działalności, nie ulega wątpliwości, że ich znaczenie dla kultury dzisiejszej Japonii cały czas się zmniejsza. Gdy przyjrzymy się liczebności kobiet-gejsz, to okaże się, że także ich jest dziś coraz mniej. Szacuje się, że jeszcze 100 lat temu było ich w całym kraju ok. 80 tysięcy. Dziś jest ich zaledwie ok. tysiąca.