Jak rozpoznać, że masz dorosłe ADHD?

Co łączy Alberta Einsteina, Johna Kennedy'ego i Walta Disneya? Każdy z nich prawdopodobnie był dotknięty zespołem nadpobudliwości ruchowej, zwanym potocznie ADHD. Wbrew pozorom problem nie dotyczy bowiem tylko dzieci. Cierpi na niego także wielu dorosłych, którzy z tego powodu mają często opinię niezorganizowanych, niesystematycznych, leniwych lub agresywnych.

"Jakie ADHD? W czasach mojej młodości nikt nie słyszał o takiej chorobie. Po prostu uchodziłem za bardzo żywe dziecko" - śmieje się Krzysztof. U 42-letniego radomianina dopiero niedawno zdiagnozowano zespół nadpobudliwości ruchowej, choć mężczyzna prawdopodobnie cierpi na to schorzenie od dawna. Problemy zaczęły się już w szkole, a później pogłębiły podczas studiów. "Nie mogłem skupić się na nauce, choć uchodziłem za zdolnego. Na egzaminach czułem straszny bałagan w głowie i niestety często je oblewałem, mimo dobrego przygotowania" - opowiada.

Do dziś Krzysztof ma problem z koncentracją, dlatego załatwianie większości ważnych spraw spoczywa na barkach jego żony. "Sam nie mam do siebie zaufania w takich kwestiach. Muszę wszystko notować na kartkach, bo w przeciwnym razie się gubię. Nie potrafię usiedzieć w jednym miejscu. Zaczynam czytać gazetę i za chwilę odrywam się od niej, żeby podlać kwiaty w mieszkaniu" - tłumaczy mężczyzna. Nie ukrywa, że szybko traci cierpliwości i wpada w irytację, na czym cierpią jego bliscy. "Pracuję nad sobą, ale zadanie jest cholernie ciężkie" - przyznaje Krzysztof.

Przytoczony powyżej przykład to dowód, że ADHD - wbrew powszechnej opinii - nie jest tylko problem dzieci. Jeszcze całkiem niedawno specjaliści byli przekonani, że schorzenie ustępuje w okresie dojrzewania i praktycznie nie wpływa na funkcjonowanie w wieku dorosłym. Ostatnie badania naukowe wykazały jednak, że u dwóch na trzy osoby zespół nadpobudliwości ruchowej pozostaje przez całe życie. Z wiekiem zaburzenia mogą ulegać modyfikacji, ale uciążliwości z nimi związane są wciąż dokuczliwe.

Jak przejawia się ADHD u dorosłych? Przede wszystkim problemami z koncentracją i zorganizowaniem. Często skutkuje to przykrymi konsekwencjami w pracy, ponieważ osoby dotknięte schorzeniem spóźniają się, nie wywiązują z powierzonych obowiązków i przez nieuwagę popełniają wiele błędów. Ze statystyk wynika, że połowa chorych na ADHD nie potrafi utrzymać się zbyt długo na jednym stanowisku i zarabia mniej od zdrowych współpracowników.

Nadpobudliwe osoby ciągle odczuwają wewnętrzny niepokój i nie potrafią się odprężyć. Mają problem, żeby usiedzieć w kinie czy spędzić dłuższą chwilę na czytaniu książki. Podczas spotkań towarzyskich przerywają rozmowy, ponieważ nie lubią słuchać długich wywodów. Powszechnym objawem są również wahania nastroju, niskie poczucie własnej wartości i nieumiejętność panowania nad złością. To odbija się na relacjach z innymi osobami, nawet bliskimi, np. żoną czy partnerką.

Mężczyźni z ADHD wykazują skłonność do niezdrowego trybu życia i nadużywania papierosów, alkoholu czy narkotyków. Wielu z nich cierpi na zaburzenia snu. Prowadzą też bardziej ryzykowne życie seksualne, nie stronią od hazardu oraz częściej popadają w konflikty z prawem.

ADHD to bardzo poważny problem, z którym trudno jest poradzić sobie samemu. Zwykle niezbędna okazuje się pomoc specjalisty, choć zdiagnozowanie tego schorzenia, szczególnie u dorosłego, to trudne wyzwanie dla lekarza. Wielu z nich ma bowiem kłopot, by rozróżnić zespół nadpobudliwości ruchowej od innych zaburzeń osobowości. Terapia powinna być prowadzona kompleksowo i wielotorowo. Jej podstawą są zazwyczaj produkty farmaceutyczne. Dzieli się je na tzw. leki stymulujące, które poprawiają koncentrację i zwiększają aktywność dopaminy i noradrenaliny w mózgu (chorzy mają wyraźnie obniżony poziom tych ważnych neuroprzekaźników). Są bardzo skuteczne, ale mają jednak pewną wadę - mogą prowadzić do uzależnienia. Mniejsze konsekwencje wiążą się z przyjmowaniem leków niestymulujących, które regulują poziom aktywności ruchowej.

Bardzo ważne znaczenie ma również coaching i terapia poznawczo-behawioralna. Dzięki pomocy specjalistów chory uczy się m.in. technik zarządzenia czasem, koncentrowania się na jednym konkretnym celu oraz radzenia sobie z problemami w relacjach międzyludzkich (w domu czy pracy).

Niektórzy specjaliści uważają, ze objawy ADHD zmniejsza też odpowiednia dieta. W zwiększeniu koncentracji mogą pomóc orzechy, mięso, fasola czy jajka. Zastąpienie węglowodanów prostych węglowodanami złożonymi (brązowy ryż, makaron czy pieczywo pełnoziarniste) pomaga w zmniejszeniu wahań nastroju i ustabilizowaniu poziomu energii.

Rafał Natorski