Kim był Alan Turing? Tragiczny koniec ojca komputera

Kim był Alan Turing? Tragiczny koniec ojca komputera
Źródło zdjęć: © AFP

Czy nadgryzione jabłko w logo Apple to niezwykły hołd złożony Alanowi Turingowi? Słysząc to pytanie, Steve Jobs zawsze znacząco się uśmiechał. Nie ulega wątpliwości, że był zafascynowany postacią wybitnego matematyka - ojca współczesnej informatyki. Zapomnianego geniusza, który pod koniec krótkiego życia został skazany na chemiczną kastrację.

Trzy lata temu brytyjskie media opublikowały list, w którym premier Gordon Brown przepraszał za upokorzenie, jakiemu został poddany Turing. - Alan i wiele tysięcy innych gejów, których tak jak jego skazano na mocy homofobicznych praw, zostali potraktowani strasznie. Przez lata dalsze miliony żyły w lęku przed skazaniem - pisał szef rządu Wielkiej Brytanii. W 1952 roku Turing stanął przed sądem pod zarzutem popełnienia "poważnej nieobyczajności" i - by uniknąć kary więzienia - zgodził się poddać chemicznej kastracji, czyli zastrzykom żeńskiego hormonu (estrogenu) dla stłumienia popędu płciowego.

Dwa lata później genialny matematyk popełnił samobójstwo - zażył cyjanek potasu, którym pokrył jabłko. Nadgryziony owoc znaleziono przy jego łóżku. Prekursor badań nad komputerami i sztuczną inteligencją miał wówczas zaledwie 42 lata. Gdyby żył dłużej, dzisiejsza informatyka na pewno byłaby kilka kroków dalej...

Śmierć kochanka

Julius Turing był pracownikiem indyjskiej służby cywilnej i razem z żoną Ethel mieszkał niedaleko Madrasu. Jednak bardzo zależało mu, żeby jego pierworodny syn urodził się w Anglii, więc małżonkowie wrócili do ojczyzny na czas rozwiązania.

Alan Mathison Turing pojawił się na świecie w czerwcu 1912 r. Chłopiec od początku wykazywał duże zdolności w dziedzinie nauk ścisłych, jednak - jak wielu innych geniuszy - męczyła go szkolna dyscyplina w prestiżowej Scherbone School w Dorset. Właśnie tam odkrył swoją orientację. W wieku 16 lat zakochał się w Christopherze Morcomie, koledze z którym łączyła go pasja do matematyki i astronomii. Planowali wspólne życie oraz karierę naukową. Jednak Christopher - prawdopodobnie jedyna prawdziwa miłość Turinga - wkrótce zmarł na gruźlicę. Alan wpadł w przygnębienie. Uznał, że Boga nie ma, a człowiek jest wyłącznie bytem materialnym. Postanowił w pełni poświęcić się nauce.

Maszyna Turinga

W 1931 r. Turing został przyjęty do Kolegium Królewskiego Uniwersytetu Cambridge. Akademickie środowisko słynnej uczelni było bardzo liberalne i otwarte na "odmienności", więc Alan czuł się tutaj jak "ryba w wodzie".

Obraz

(fot. 2014 AFP)

Dzięki sprzyjającym warunkom 26-letni matematyk napisał przełomową pracę "O liczbach obliczalnych". Drobiazgowo opisał w niej maszynę, która może wykonywać dowolną operację matematyczną: dodawanie, odejmowanie, podnoszenie do kwadratu, działając według zaprogramowanego algorytmu - zupełnie jak dzisiejsze komputery. Realizację zadań miała umożliwiać głowica, przesuwająca się po taśmie zawierającej symbole i mająca możliwość ich odczytu oraz zapisu. Projekt nazwano maszyną Turinga. Do dzisiaj jest wykorzystywany np. w niektórych szkołach dla wyjaśnienia tajników algorytmów. W latach 30. XX wieku skonstruowanie urządzenia przekraczało możliwości ówczesnej techniki, jednak nikt nie miał wątpliwości, że kiedyś stanie się to wykonalne.

Młody naukowiec został uznany za jednego z najwybitniejszych matematyków świata. Do współpracy zaprosił go inny ojciec informatyki i twórca teorii gier John von Neumann, wykładowca Uniwersytetu Princeton. Podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych Turing zainteresował się kryptologią, co miało mieć decydujące znaczenie dla jego losów w trakcie wojny, która niebawem wybuchła.

Rozszyfrowana Enigma

W 1939 roku Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów zaproponowała Turingowi podjęcie pracy kryptoanalityka. Korzystając z efektów pracy polskich uczonych (m.in. Mariana Rejewskiego) zbudował skomplikowane urządzenia dekodujące, które nazywano bombami Turinga. Maszyny skutecznie oraz szybko odczytywały zaszyfrowane komunikaty niemieckiej Enigmy i - zdaniem wielu historyków - pozwoliły szybciej zakończyć II wojnę światową.

Po wypełnieniu patriotycznego obowiązku Alan Turing mógł wrócić do swoich przedwojennych planów: zbudowania uniwersalnej maszyny obliczeniowej, która naśladowałaby pracę ludzkiego mózgu. Jeszcze w 1943 r., dzięki zastosowaniu lamp elektronowych udało mu się stworzyć jeden z pierwszych komputerów świata. Colossus stanął w ośrodku kryptograficznym Bletchley Park i był wykorzystywany tylko do celów wojskowych. Po wojnie Alan Turing zaprojektował jeden z pierwszych komputerów. Wymyślił również eksperyment, będący próbą zdefiniowana sztucznej inteligencji. Do historii przeszedł on jako test Turinga.

Cleverbot zdaje test

Celem testu był określenie, na ile sposób myślenia i rozumowania maszyn jest podobny do ludzkiego. - Można to sprawdzić, wyłącznie konfrontując komputer z człowiekiem niewiedzącym, że ma do czynienia ze sztuczną inteligencją - tłumaczył naukowiec.

To zadanie wymagające od komputera nie tylko opanowania reguł składni i gramatyki, ale także czysto ludzkiej gry skojarzeń słownych, poczucia humoru, rozpoznawania kłamstwa i odczytywania ukrytych intencji.

Turing oczekiwał, że maszyny w końcu będą w stanie przejść ten test. Ocenił, że około roku 2000 komputery z pamięcią 119 MB (która wówczas wydawała się ogromna) dadzą radę oszukać 30 proc. sędziów w czasie pięciominutowego "egzaminu". Choć maszyny od lat dysponują nieporównywalnie większą mocą obliczeniową niż zakładał to Turing, dopiero w 2011 roku pierwszej z nich udało się zaliczyć jego test. Dokonał tego Cleverbot, opracowany przez Anglika Rollo Carpentera i rozwijany od 1997 roku. Program dostępny był w sieci, odbył 65 miliardów rozmów, każda uczyła go ludzkich zachowań i reakcji. We wrześniu 2011 roku program Cleverbot "oszukał" ponad 59 proc. rozmówców, myślących, że jest on człowiekiem.

Kastracja albo więzienie

Pod koniec lat 40. Alan Turing pracował na uniwersytecie w Manchesterze. Był u szczytu naukowej sławy. Znacznie gorzej wiodło mu się w życiu prywatnym. Romansował zarówno ze swoimi studentami, jak i przypadkowo poznanymi mężczyznami. W grudniu 1951 roku na Oxford Street - miejscu spotkań homoseksualistów - poznał 19-letniego Arnolda Murraya. Kilka tygodni później zamieszkali razem.

Chłopak zafascynowany sławnym kochankiem, pochwalił się koledze, który włamał się do domu naukowca. Turing zgłosił to policji, ale później - po namowach Arnolda - wycofał oskarżenie. Jednak funkcjonariusze postanowili przyjrzeć się sprawie. Przesłuchiwany matematyk przyznał się do homoseksualizmu, który był wówczas traktowany jak przestępstwo. Turing został aresztowany. Podczas upokarzającego procesu postawiono go przed wyborem: więzienie albo chemiczna kastracja. Zdecydował się na to drugie rozwiązanie i został poddany długotrwałej kuracji, polegającej na przyjmowaniu pigułek z estrogenem, hormonem żeńskim.

Przyjemny brak odpowiedzialności

Skutkiem ubocznym kuracji była między innymi ginekomastia - Turingowi znacznie urosły piersi. Ze wspomnień jego znajomych wynika, że genialny matematyk potrafił żartować ze swoich problemów i nie tracił dobrego humoru. Opowiadał np.: - Gdy byłem w areszcie wraz z innymi przestępcami, miałem przyjemne uczucie całkowitego braku odpowiedzialności, jakbym wrócił do szkoły.

Jednak martwił się o swoją reputację naukową. Do anegdoty przeszła stworzona przez niego, hipotetyczna argumentacja oponentów: - Turing twierdzi, że maszyny mogą myśleć. Turing obcuje z mężczyznami. Wniosek: maszyny nie mogą myśleć. Naukowca przybiła utarta certyfikatu dostępu do poufnych informacji oraz odsunięcie od badań związanych z konstrukcją komputera. W ówczesnej Anglii panowało przekonanie, że homoseksualiści chętnie współpracują z komunistami, więc mogą być wykorzystani jako szpiedzy.

Samobójstwo czy wypadek? Dwa lata po wyroku pokojówka znalazła w sypialni ciało Alana Turinga. Policja stwierdziła samobójstwo, choć zdaniem Jacka Copelanda - badacza biografii matematyka, niewykluczone, że padł on ofiarą własnej nieostrożności. Naukowiec mógł przez nieuwagę położyć jabłko w cyjanku lub też, co bardziej prawdopodobne, zatruć się oparami.

Na przywrócenie dobrego imienia ojciec informatyki musiał czekać wiele lat. Dopiero w 1966 roku zaczęto przyznawać Nagrodę Turinga za wybitne osiągnięcia w dziedzinie informatyki. W Manchesterze, gdzie spędził ostatnie lata życia, nazwano jego imieniem ulicę i most, a w 2001 roku, w 79. rocznicę urodzin, odsłonięto pomnik matematyka. Wykonany z brązu Turing siedzi na ławce w parku leżącym między uniwersytetem a Canal Street, słynnym manchesterskim "gay village".

W ubiegłym roku, z okazji 100. rocznicy urodzin geniusza, logo Google na głównej stronie wyszukiwarki zamieniło się w interaktywną grę, inspirowaną projektem maszyny Turinga. Amsterdamskie Centrum Matematyki i Informatyki uczciło rocznicę, prezentując model urządzenia wykonany z... klocków lego.

Rafał Natorski/ PFi, facet.wp.pl

Zobacz: Jak zostać mistrzem. Trening doskonałościJak zostać mistrzem. Trening doskonałości

Źródło artykułu: WP Facet

Wybrane dla Ciebie

Funkcjonalne smartwatche do 500 zł. Zdziwisz się, co potrafią
Funkcjonalne smartwatche do 500 zł. Zdziwisz się, co potrafią
Jedyna rzecz, którą musi mieć w szafie każdy facet. Przyda się teraz i wiosną
Jedyna rzecz, którą musi mieć w szafie każdy facet. Przyda się teraz i wiosną
Najpopularniejsze słuchawki z redukcją szumów za mniej niż 300 zł
Najpopularniejsze słuchawki z redukcją szumów za mniej niż 300 zł
Jaka kurtka na stok? Kurzajewski nie mógł wybrać lepiej. Ten model jeszcze długo mu posłuży
Jaka kurtka na stok? Kurzajewski nie mógł wybrać lepiej. Ten model jeszcze długo mu posłuży
Najtańsze soundbary z subwooferem. Co kupisz za mniej niż 600 zł?
Najtańsze soundbary z subwooferem. Co kupisz za mniej niż 600 zł?
Jędrzejak zna skuteczny sposób na mrozy. Wydasz na niego zaskakująco mało
Jędrzejak zna skuteczny sposób na mrozy. Wydasz na niego zaskakująco mało
Popularne projektory laserowe do 5 tys. zł. Dlaczego warto je wybrać?
Popularne projektory laserowe do 5 tys. zł. Dlaczego warto je wybrać?
System multimedialny w starym samochodzie. Jak to zrobić?
System multimedialny w starym samochodzie. Jak to zrobić?
Wybieramy kapcie męskie: śmieszne, ciepłe, a może skórzane?
Wybieramy kapcie męskie: śmieszne, ciepłe, a może skórzane?
Ciepła i praktyczna kurtka narciarska męska. Jaką wybrać, aby posłużyła ci przez lata?
Ciepła i praktyczna kurtka narciarska męska. Jaką wybrać, aby posłużyła ci przez lata?
Kultowe trapery kupisz za grosze. Podobne nosi Maciej Musiał
Kultowe trapery kupisz za grosze. Podobne nosi Maciej Musiał
Swetry i bluzy męskie. Przegląd najmodniejszych modeli na zimę
Swetry i bluzy męskie. Przegląd najmodniejszych modeli na zimę