Nowotwór jelita grubego - co jeść, żeby uniknąć choroby?

Rak jelita grubego jest najczęstszym nowotworem wśród Europejczyków. Każdego roku nowotwór atakuje ponad 300 tysięcy osób! W Polsce przeżywalność tej choroby jest najniższa w Europie - rak wykrywany w złośliwym stadium choroby pozwala przeżyć tylko jednej osobie na 10 pacjentów z diagnozą! Według danych Ministerstwa Zdrowia, rak jelita grubego stanowi drugą przyczynę zgonów wśród chorych na nowotwory. Zaskakujący jest fakt, że zmiany przednowotworowe w jelicie grubym występują prawie dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Czy poprzez zmiany w naszej diecie, można uniknąć choroby?

Nowotwór jelita grubego jest przykładem choroby, która w początkowych stadiach rozwoju nie daje praktycznie żadnych objawów. Choroba rozwija się bardzo długo, najczęściej na podłożu niezdrowego stylu życia, na który masz przecież wpływ!

Wysokotłuszczowa i jednocześnie niskobłonnikowa dieta, uboga w warzywa i owoce, a bogata w produkty smażone, nadwaga i niska aktywność fizyczna, wręcz sprzyjają działaniu substancji kancerogennych i rozwojowi raka. Symptomy schorzenia, takie jak nagły spadek wagi, bóle żołądka, krew w stolcu czy zmiany rytmu wypróżnień mogą niestety już świadczyć o bardzo zaawansowanej chorobie. Dlatego już dziś zmień swoją dietę, aby ustrzec się przed rakiem jelita grubego!

Profilaktycznie... więcej błonnika!

Czy w Twojej diecie nie brakuje warzyw i owoców? W ciągu dnia powinieneś zjadać dwa owoce, a w każdym posiłku powinny znajdować się warzywa - np. w formie sałatek i świeżych surówek, przecierowych soków, gotowane na parze czy po prostu kawałki warzyw do schrupania. Błonnik pokarmowy zawarty w roślinnych pokarmach ma zbawienne działanie na organizm i kluczowe znaczenie w profilaktyce raka jelita grubego.

Błonnik pokarmowy zwiększa masę kałową, co znacznie obniża sposobność łączenia substancji kancerogennych ze śluzówką jelita grubego. Jednocześnie przyspiesza tempo przesuwania masy kałowej, co zmniejsza czas kontaktu mutagenów z jelitem grubym. Poza tym, błonnik ulega w Twoim organizmie fermentacji do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które mają działanie przeciwnowotworowe. Wreszcie, błonnik wiąże substancje rakotwórcze! Najbardziej polecane w profilaktyce nowotworów jelita grubego źródła błonnika to otręby owsiane, brązowy ryż, jabłka, gruszki, ziarna zbóż, fasola, marchew, pomidory oraz ziemniaki.

Dobry cholesterol obniża ryzyko choroby

Naukowcy z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego i Środowiska w Bilthoven w Holandii badali związek między poziomem różnych fakcji cholesterolu i trójglicerydów a prawdopodobieństwem zachorowania na raka jelita grubego. Okazało się, ze osoby o najwyższym poziomie dobrego cholesterolu - HDL we krwi, miały najniższe ryzyko rozwoju tego nowotworu! Dobry cholesterol przeciwdziała stanom zapalnym w organizmie, które przyczyniają się do rozwoju zmian nowotworowych w jelicie grubym.

W jaki sposób można podwyższyć poziom dobrego cholesterolu? Po pierwsze - dieta! Z jednej strony należy ograniczyć produkty zawierające zabójczy dla organizmu utleniony cholesterol, a więc potrawy smażone, często wielokrotnie podgrzewane, fast food, wysokoprzetworzoną żywność, jak również tłuszcze zwierzęce - masło, śmietankę, sery pleśniowe, tłuste wędliny. W czerwonym mięsie znajdują się poza tym aminy heterocykliczne - związki o udowodnionym działaniu rakotwórczym. Z drugiej strony, dieta powinna być oparta w większych ilościach na produktach roślinnych - szczególnie polecanych w utrzymaniu odpowiedniego poziomu cholesterolu cebuli, czosnku, bakłażanach, soi i zielonej herbacie, a także rybach, których tłuszcz obniża cholesterol.

Rakotwórcze działanie słodyczy?

Słodycze zawierają mnóstwo sacharozy, która sprzyja rozwojowi nowotworu jelita grubego. Cukier zwalnia tempo przesuwania masy kałowej, co zwiększa czas kontaktu substancji rakotwórczych ze śluzówką jelita. Ponadto, jedząc słodycze w nadmiarze, narażamy swój organizm na namnażanie już zmienionych komórek! Jedzenie zbyt wielu słodkich produktów oraz dużych ilości rafinowanego cukru i czekolady może znacznie zmniejszyć odporność organizmu na infekcje, hamować funkcje jelit i spowodować poważne zaburzenia poziomu cukru we krwi, które zwiększają ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Aby uchronić się przed chorobą, stosuj raczej naturalne substancje słodzące, takie jak miód oraz surowe owoce i soki owocowe, ale z umiarem.

Zrezygnuj z alkoholu i papierosów!

Alkohol ma udowodnione działanie cytotoksyczne, a więc trujące nasz organizm. Poza tym nadmiar alkoholu w diecie sprzyja niedoborom witaminy A, kwasu foliowego, witamin z grupy B, magnezu, cynku, selenu i innych ważnych związków zabezpieczających przed chorobami nowotworowymi. Dym papierosowy jest z kolei źródłem substancji rakotwórczych – palacze są znacznie bardziej narażeni na rozwój choroby niż osoby bez nałogów.

Najważniejsze czynniki chroniące przed rakiem jelita grubego:

warzywa i owoce (źródło antyrakowego błonnika: seler, natka pietruszki, cebula, ziarna soi, czosnek, cykoria, szparagi, brokuły, owoce cytrusowe),
produkty fermentowane (np. jogurty, kiszonki, które dzięki dobrym bakteriom hamują rozwój raka),
antyoksydanty (zmiatają wolne rodniki inicjujące raka, np. oliwki, pomidory, cytrusy, algi, banany, winogrona, jagody, kasza gryczana, ciemnozielone warzywa, cukinia, jaja, herbata, przyprawy),
kwas foliowy (ryzyko choroby jest o 40% mniejsze u osób z najwyższym spożyciem tej witaminy. Najlepsze źródła: szpinak, botwina, zarodki pszenicy, fasola, awokado),

wapń (zmniejsza namnażanie komórek nowotworowych poprzez wiązanie wolnych kwasów tłuszczowych promujących rozwój raka - najlepsze źródła wapnia to produkty mleczne, sezam, soja, kapusta, słonecznik, owoce suszone),
wysiłek fizyczny (wpływa na perystaltykę jelit).

Na kolejnej stronie: propozycje jadłospisów.

Uwaga!

Jadłospis ustalony dla zdrowego mężczyzny w przedziale wiekowym 31-50 lat, o niskiej aktywności fizycznej i masie ciała 70kg.

JADŁOSPIS nr 1 (ok. 2675 kcal)

Śniadanie (ok. 790 kcal):

twarożek z cebulką i szczypiorkiem (ser twarogowy półtłusty - 1 kostka [200g], jogurt naturalny - pół szklanki, cebula czerwona - 1 mała, szczypiorek - 2 łyżki, chleb żytni razowy - 3 kromki),
Herbata z mlekiem (herbata czarna - 1 szklanka, mleko krowie 2% tłuszczu - pół szklanki),
Owoc (pomarańcza - 1 szt.).

Obiad (ok. 795 kcal):

Barszcz z botwinką (barszcz [przyrządzony na bazie warzyw, botwiny, jogurtu, fasolki i świeżych ziół] - 1 talerz),
stek z halibuta z sezamem i cukinią na parze (stek z halibuta - 1 porcja, sezam - 2 łyżki, cukinia żółta - 1 średnia, kasza gryczana - 1 woreczek, olej lniany - 1 łyżka, przyprawy [pieprz, bazylia, słodka papryka, sok z cytryny]).

Przepis:

Rybę oraz cukinię przyprawiamy i gotujemy na parze. Halibuta posypujemy sezamem i skrapiamy olejem lnianym. Podajemy z kaszą gryczaną.

Podwieczorek (ok. 600 kcal):

sałatka brokułowa ze słonecznikiem i grahamką (brokuł - 1 cały, nasiona słonecznika - 3 łyżki, ocet balsamiczny - kilka kropli, bułka grahamka - 1 szt., czosnek - 1 ząbek),
sok marchewkowo-jabłkowy (sok z marchwi i jabłek - 1 szklanka).

Kolacja (ok. 490 kcal):

kefir z winogronami i zarodkami pszennymi (kefir - 2 szklanki, winogrona granatowe - 2 garście, zarodki pszenne - 4 łyżki).

JADŁOSPIS nr 1 (ok. kcal)

Śniadanie (ok. 730 kcal):

miodowa owsianka z śliwkami i sezamem (płatki owsiane - pół szklanki, śliwki suszone - 5 szt., miód pszczeli - 1 łyżeczka, otręby pszenne - 2 łyżki, sezam - 2 łyżki),
Owoc (mandarynka - 2 szt.).

Obiad (ok. 620 kcal):

zupa krem z szparagów (zupa szparagowa [przyrządzona na bazie włoszczyzny, szparagów, jogurtu oraz świeżych przypraw] - 1 talerz),
Bakłażan faszerowany ryżem i warzywami (bakłażan - 1 szt., cebula - 1 mała, mięso z piersi kurczaka - pół fileta [100g], ryż brązowy - pół woreczka, natka pietruszki - 2 łyżki, pomidor - 1 średni, oliwa z oliwek extra virgine - 1 łyżka, przyprawy [czosnek, pieprz, bazylia, sok z cytryny]).

Przepis:

Bakłażana rozcinamy na pół, wybieramy miąższ i pestki, a następnie lekko solimy i skrapiamy sokiem z cytryny - odstawiamy do chłodnego miejsca na kilka minut. Przyrządzamy farsz: posiekany czosnek, pokrojonego w kostkę pomidora i cebulkę oraz miąższ z bakłażana smażymy krótko na niewielkiej ilości oliwy. Dodajemy kurczaka oraz ryż i dusimy. Przyprawiamy farsz. Bakłażana nadziewamy otrzymanym farszem i zapiekamy w piekarniku w 180°C.

Podwieczorek (ok. 460 kcal):

Koktajl jagodowy (jogurt naturalny - 2 szklanki, jagody - 1 szklanka, zarodki pszenne - 2 łyżki, miód pszczeli - 1 łyżeczka).

Kolacja (ok. 835 kcal):

Pstrąg w galarecie z surówką z białej kapusty i pieczywem razowym (pstrąg w galarecie - 1 porcja, surówka z białej kapusty - 1 szklanka, chleb żytni razowy z soją - 3 kromki).

Anna Kacperska

Autorka jest specjalistą ds. żywienia człowieka i dyplomowanym dietetykiem. Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobyła już w czasie studiów poprzez pracę w Poradni Dietetycznej SGGW. Odbyła także staż w Centrum Zdrowia Dziecka w Międzylesiu na Oddziale Pediatrii i Żywienia.