Rewolucja po polsku. 10 polskich naukowców innowatorów

W czasach coraz głośniejszego deprecjonowania polskich osiągnięć naukowych i dość powszechnego przekonania o tym, że brakuje nam wybitnych autorytetów, przypominanie dokonań polskich badaczy wydaje się być pomysłem zasadnym. Mamy przecież, jako Polacy, mnóstwo powodów do dumy, a biorąc pod uwagę stan, w jakim znajduje się poddawana nieustannym reformom polska edukacja, warto je pokazywać i przypominać.

Dlatego też zdecydowaliśmy się w krótkim, telegraficznym wręcz skrócie, pokazać 10 wybitnych naukowców i wynalazców, którzy w dziedzinie prowadzonych przez siebie badań okazali się pionierami. Oczywiście lista mogłaby być zdecydowanie dłuższa a nasz wybór - jak zawsze w takich przypadkach - jest subiektywny.

Czy obecny system kształcenia zapewni nam takich specjalistów, jakich przedstawiamy w tym zestawieniu? Czy młodzi naukowcy w Polsce mogą podążać torem wytyczonym przez swoich wybitnych poprzedników? I wreszcie, czy wzorem dla setek tysięcy ofiar polskiego szkolnictwa mogą być ci, którzy cała swoją karierę poświęcili na rozwój swojej naukowej pasji, którą najczęściej rozwijali ze względu na dobro ogółu?

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Na stronie poświęconej polskiej szkole psychocybernetyki i cybernetyki społecznej, którą poświęcono w dużej mierze wybitnemu polskiemu naukowcowi, zacytowano fragment aneksu do wydania III Cybernetyki i charakteru. Oto i on:

"Prace i artykuły o profesorze Mazurze opatrywano tytułami "Nowator i wizjoner", "Nowy obraz starego świata", "Potęga ułomności ludzkiej", "Szkoła trudnego myślenia". Jego uczniowie i naukowi następcy wyrażają się o nim z najwyższym uznaniem, ale encyklopedie go przemilczają. (...) człowiek, którego tak wielu uznaje za twórcę rewolucji w nauce, ale który nie zadbał o rozgłos".

Zajmujący się przede wszystkim elektrotermią i cybernetyką naukowiec, który nazywany jest "twórcą polskiej szkoły cybernetycznej" jest badaczem, z którego prac do dzisiaj korzystają liczni specjaliści. Jego "teoria systemów autonomicznych" i "jakościowa teoria informacji" uznawane są za fundamentalne osiągnięcia w dziedzinie cybernetyki.

W 1937 roku swoim laboratorium pomiarów elektrycznych prowadził pionierskie badania dotyczące automatycznych połączeń telefonicznych. To w tym laboratorium Marian Mazur zbudował w latach 1935-1939 jeden z pierwszych na świecie systemów telefonii automatycznej.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Doktor medycyny, wybitny okulista, który kształcił się w Krakowie, Wiedniu i Paryżu. Przez długi czas pracował w Rosji, tam też założył słynną na cały kraj klinikę okulistyczną. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wrócił do ojczyzny.

Wcześniej, bo jeszcze w roku 1889 roku, opracował zasady działania sztucznego oka, tzw. elektroftalmu, który przetwarzał bodźce optyczne na czuciowe. Było to pierwsze na świecie urządzenie tego typu, które pozwalało niewidomym na podstawie natężenia dźwięku określać, gdzie znajdują się źródła światła.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Osoba, której nie mogło w tym zestawieniu zabraknąć, wybitna fizyczka i chemiczka, która pracowała we Francji. Pierwsza kobieta w historii, która została profesorem Sorbony, obejmując katedrę po swoim mężu.

Prowadziła pionierskie badania nad zjawiskiem promieniotwórczości naturalnej. 10 grudnia 1903 r. Królewska Akademia Nauk w Sztokholmie nagrodziła ją nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycia i badania nad promieniotwórczością. W 1911 r. Maria Skłodowska-Curie otrzymała drugą nagrodę Nobla, tym razem w dziedzinie chemii, za odkrycie polonu i radu.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Nazywany był "polskim Edisonem" bądź "Da Vinci z Galicji". Genialny samouk i tytan pracy. O jego wynalazkach mówiono w całej Europie. Wszyscy zachwycali się zaprojektowanymi przez niego wynalazkami - telewizją, barwną fotografią i kamizelką kuloodporną.

Pisał o nim między innymi Mark Twain, który specjalnie przyjechał do jego pracowni, aby poznać twórcę, który go zafascynował. Jan Szczepanik opatentował także urządzenie do fotoelektrycznego zapisu dźwięku na taśmie filmowej. Dziś powszechnie uznaje się, że dzięki wynalazkom Szczepanika możliwe było powstanie filmu dźwiękowego.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Polski inżynier, konstruktor broni pancernej, który w 1934 roku zaprojektował i skonstruował odwracalny peryskop czołgowy. Jego wynalazek był nowatorski, gdyż pozwalał bez zmiany pozycji obejmować pole widzenia o wartości 360 stopni. Jest on do dzisiaj stosowany we Francji, Wielkiej Brytanii i Szwecji. W czasie wojny plany peryskopu stworzonego przez Gundlacha wykradli Niemcy i Rosjanie.

Wynalazek Polaka znalazł zastosowywanie w czołgach TKS i 7TP, a następnie, po sprzedaży patentu firmie Vickers, produkowany jako "Tank periscope Mk IV" był stosowany w większości czołgów angielskich, oraz, po skopiowaniu w ZSRR, w czołgach radzieckich. Uznaje się także, iż wynalazek ten dał początek podobnym rozwiązaniom amerykańskim (peryskop M6 w czołgach M3/M5 Stuart, M4 Sherman i innych).

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Jeden z pierwszych na świecie twórców telewizji. W 1929 roku skonstruował pierwszy polski telewizor.

Skonstruowany i wymyślony przez polskiego wynalazcę odbiornik był bardzo ekonomiczny, kosztował jedynie 65 zł. Telewizor był później produkowany przez Polskie Zakłady Radiotechniczne w Warszawie.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Wybitny uczony i wynalazca z pierwszej połowy XX wieku, który był metalurgiem, chemikiem i metaloznawcą. Naukowiec opracował szereg nowych metod badawczych, patentów itp. Dziś, w czasie rewolucji elektronicznej, prof. Czochralski jest znany przede wszystkim z jego słynnej i szeroko na świecie stosowanej metody wzrostu kryształów nazwanej "metodą Czochralskiego".

Monokryształy krzemu produkowane metodą Czochralskiego są współcześnie stosowane na masową skalę do produkcji mikroprocesorów. Dość powszechne jest przekonanie, że bez metody opracowanej przez polskiego naukowca rozwój współczesnej informatyki nie dokonałby się tak szybko.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Polski przedsiębiorca i naukowiec ormiańskiego pochodzenia. Kiedy pracował we Lwowie, prowadził badania destylując ropę naftową. Razem ze swoim przyjacielem Janem Zehem poddał ropę destylacji i uzyskał naftę.

W 1853 roku opracował lampę naftową, która została zastosowana do oświetlenia szpitala we Lwowie. Łukasiewicz założył pierwszą na świecie kopalnię i destylarnię ropy naftowej. Wytwarzano w niej także smary, oleje i asfalt.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Ten nazywany "pionierem telewizji" wynalazca, urodził się 4 kwietnia 1875 roku. Jednym z jego wynalazków był pleograf, który powstał w roku 1894, który służył do, jak się wyraził sam Prószyński "odzwierciedlania ruchu w naturze za pomocą fotografii".

Zaprojektowane przez niego urządzenie, jeszcze przed projektem braci Lumiere, było w stanie wykonać ok. 50 zdjęć na sekundę.

Prószyński jest także odpowiedzialny za wynalazki takie jak - biopleograf, kamerę-projektor, a przede wszystkim - ręczna kamera zdjęciowa, tzw. aeroskop. Urządzenie to pozwalało na rejestrację zdjęć w dowolnym miejscu i czasie. Wynalazek ten był używany do 1935, aż do wprowadzenia filmu dźwiękowego. Kolejnym genialnym pomysłem Prószyńskiego był tzw. teleflot, urządzenie do przesyłania obrazu na odległość.

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku

Wywodzący się ze szlachty polski naukowiec i konstruktor, który zasłynął jako pionier lotnictwa i żeglugi podwodnej. Jest wynalazcą dromografu - przyrządu automatycznie kreślącego kurs płynącego statku. Wynalazek ten zainteresował Rosjan, którzy zaproponowali Drzewieckiemu pracę w przemyśle okrętowym. Po wyjeździe do Rosji zajął się konstrukcją okrętów podwodnych. Jako pierwszy na świecie, już w roku 1888 konstruował okręty podwodne o napędzie elektrycznym. Również jako pierwszy rozpoczął budowę okrętów podwodnych wyposażonych w peryskopy.

W 1892 roku przeniósł się na stałe do Francji, a już 6 lat później został laureatem nagrody ministerstwa za konstrukcję silnika hybrydowego (parowo-elektrycznego) oraz za konstrukcję wyrzutnie torpedowych na sprężone powietrze, które wprowadziły prawie wszystkie marynarki świata.

Zajmował się badaniem lotu ptaków, a na podstawie swoich obserwacji sformułował ogólną teorię napędów śmigłowych i tworzył teoretyczne konstrukcje samolotów. Jeszcze przed lotem braci Wright wyraził poparte licznymi dowodami i konstrukcjami przekonanie, że możliwy jest lot maszyny cięższej od powietrza

Przedstawiona tutaj lista wybitnych polskich naukowców nie jest oczywiście listą kompletną. Znaczących i równie mało znanych uczonych jest w Polsce znacznie więcej, wystarczy wymienić choćby Zygalskiego, Wolszczana, Karpińskiego, Hubera czy choćby genialnego profesora Szpora. Pytanie o to, czy ich mało narzucająca się obecność w podręcznikach jest wynikiem krótkowzroczności ich twórców, czy może brakiem szacunku dla tych wybitnych jednostek, pozostaje pytaniem otwartym.

(ac/pf/facet.wpl)

Zobacz: href="http://s.wp.pl/allegro-facet-antologia-100">Antologia polskiego reportażu XX wiekuAntologia polskiego reportażu XX wieku