Śliwowica - polski trunek podbija Europę

Turyści spacerujący po Krupówkach uwielbiają robić zakupy na straganach oferujących rozmaite produkty regionalne. W ubiegłym sezonie ogromnym zainteresowaniem cieszył się kram Tomasza S., który sprzedawał słynną łącką śliwowicę i to w bardzo atrakcyjnej cenie, ok. 20-30 zł za butelkę. Jednak działalność 32-latka została przerwana przez policję. Mężczyznę zatrzymano i oskarżono o handel alkoholem nieznanego pochodzenia. Dzień później zakopiańscy funkcjonariusze wkroczyli na posesję, gdzie rozlewano "śliwowicę". Zarekwirowali tam ok. 120 litrów najprawdopodobniej skażonego spirytusu oraz środki chemiczne, barwniki i aromaty smakowe, z których można było przygotować kolejnych pół tysiąca butelek z miksturą nie mającą nic wspólnego ze szlachetnym trunkiem. Policja ostrzega przed kupowaniem wszelkich wyrobów alkoholowych pochodzących z nieznanych źródeł. Jednak w przypadku śliwowicy przestrzeganie tej zasady jest szczególnie trudne...

70-procentowa wódka o charakterystycznym zapachu i smaku produkowana jest przede wszystkim w gminie Łącko, położonej w kotlinie otulonej Beskidem Wyspowym i Beskidem Sądeckim. Miejscowi rolnicy pędzili śliwowicę już w XVII wieku, a na przełomie XIX i XX w. w gorzelni żydowskiej rodziny Grossbardów opracowano optymalną recepturę trunku. Jego wytwarzanie było sankcjonowane przez władze monarchii austro-węgierskiej, a później także II RP. Przed wybuchem II wojny światowej zakład Grossbardów wytwarzał 20 tys. litrów śliwowicy rocznie. W czasie okupacji gorzelnia została zniszczona, ale tradycja pędzenia trunku przetrwała w okolicznych gospodarstwach. Nie wykorzeniła jej nawet opresyjna działalność władz PRL-u, które walczyły z indywidulaną działalnością gorzelniczą. W Łącku i okolicach wciąż wytwarzano śliwowicę, która cieszyła się niesłabnącą popularnością. W latach 70. i 80. za butelkę tego alkoholu można było załatwić niemal każdą biurokratyczną sprawę w urzędzie.

Gdy w 1989 r. Polska wchodziła w erę wolnego rynku wydawało się, że dla lokalnych producentów śliwowicy nadeszły wreszcie lepsze czasy. Niestety, przez ponad 20 lat nie udawało się usankcjonować działalności przydomowych wytwórni alkoholu. Choć w 1992 r. wojewódzki konserwator zabytków z Nowego Sącza wpisał łącką śliwowicę do rejestru zabytków, uznając ją za niematerialne dobro kultury, za pędzenie trunku nadal groziła kara do dwóch lat więzienia. W efekcie wytwarzanie jednego z najbardziej cenionych produktów regionalnych pozostawało nielegalne, a trunek sprzedawano spod lady. Dochodziło do takich absurdów, że gmina Łącko musiała zmienić nazwę święta śliwowicy na święto owocobrania. Sytuacja poprawiła się trzy lata temu - od 2012 r. znak "łącka śliwowica" jest chroniony przez urząd patentowy. Nie można się nim posługiwać bez zgody kapituły składającej się z przedstawicieli stowarzyszenia Łącka Droga Owocowa, reprezentantów Rady Gminy Łącko, ekspertów wybieranych wspólnie przez zarząd stowarzyszenia oraz
wójta gminy. Kłopot w tym, że wspomniana kapituła wciąż faktycznie nie działa. Dlatego Krzysztof Mauer, który jako pierwszy producent z gminy Łącko uzyskał akcyzę na legalne wytwarzanie trunku, nie może posługiwać się nazwą „łącka śliwowica”. Na jego napojach wyskokowych pojawia się napis: „śliwowica – okowita z łąckich śliwek”.

A popyt na wyroby z Łącka jest ogromny, także w Europie. Turyści ze wschodu i z zachodu pokochali "górski bimberek". Dziś można go kupić np, w niektórych koncesjonowanych sklepach na na Podhalu i na lokalnych festynach.

Władze Łącka tłumaczą, że wciąż toczą walkę o prawa lokalnych producentów. Chcą, by mogli ono wytwarzać określoną ilość śliwowicy, na zasadach takich jak odbywa się to np. w Austrii. Na razie jednak wokół produkcji i sprzedaży tego szlachetnego trunku panuje chaos. Nic dziwnego, że korzystają z tego oszuści sprzedający "śliwowicopodobne" wyroby z... porzeczek czy jabłek. W ich składzie często znajdziemy sztuczne barwniki i spirytus przemysłowy. Produkowane są też wódki będące najczęściej mieszanką naturalnej śliwowicy ze spirytusem zbożowym lub ziemniaczanym. Tymczasem oryginalna śliwowica powinna być destylowana wyłącznie dzięki alkoholowi powstałemu z cukru zawartego w odpowiednio dobranych, dojrzałych i słodkich węgierkach. By wyhodować takie owoce niezbędna jest duża dawka słońca - takie warunki panują właśnie w okolicach Łącka. Do wyprodukowana litra trunku potrzeba przynajmniej 15 kilogramów śliwek. Tylko taki trunek spełnia kryteria wódki, która - jak mawiają górale: "Łagodnie przechodzi przez gardło,
mocy się jej absolutnie nie czuje, zostawia w ustach cudowny smak i zapach, a jeśli się o jeden kusztyczek za dużo wychyli, zwala z nóg jak snopek owsa".

Rafał Natorski