Rywalizacja z Dmowskim
Maria Juszkiewicz - działaczka PPS w Wilnie uchodziła za najpiękniejszą damę Litwy. Jako 16-latka została żoną carskiego urzędnika, ale szybko doprowadziła do unieważnienia małżeństwa. Nic dziwnego, że o jej względy zabiegało wielu mężczyzn. W tym gronie znaleźli się dwaj młodzi działacze niepodległościowi - Józef Piłsudski i Roman Dmowski.
Początkowo uczucia Marii skierowały się w stronę późniejszego twórcy Narodowej Demokracji, ale ostatecznie zwyciężył urok i charyzma jego konkurenta. Dmowski ponoć nigdy nie wybaczył Piłsudskiemu porażki, a ich wzajemna niechęć stała się główną osią sporu politycznego dzielącego polityków w II RP.
Piłsudski był tak zakochany w Marii Juszkiewicz, że zdecydował się zmienić wyznanie, by zalegalizować związek. Przeszedł z katolicyzmu na protestantyzm i w maju 1899 r. para wzięła luterański ślub.
Małżeństwo było szczęśliwe do czasu przeprowadzki do Krakowa, gdzie Piłsudski zaangażował się w działalność konspiracyjną. Jego żona brylowała za to na salonach, dlatego między małżonkami coraz częściej dochodziło do nieporozumień. "Ziuk" interesował się również innymi kobietami i w końcu postanowił rozstać się z żoną.
Maria pogodziła się z jego decyzją, ale do końca życia odmawiała rozwodu. Piłsudski nie pojawił się na jej pogrzebie w sierpniu 1921 r. w Wilnie, co wywołało oburzenie opinii publicznej. Dwa miesiące później ponownie stanął na ślubnym kobiercu.