Zapomniani przez rodaków Polacy nobliści

Choć do jesiennego ogłoszenia nazwisk tegorocznych noblistów pozostało jeszcze sporo czasu, nad Wisłą temat tego wyróżnienia już dziś jest dość gorący. Emocje nie narastają wokół przyszłych laureatów, ale za sprawą jednego z historycznych wyborów Norweskiego Komitetu. Chodzi o Pokojową Nagrodę Nobla, która w 1983 r. została przyznana Lechowi Wałęsie. Te kontrowersje pojawiają się oczywiście w kontekście ujawnienia dokumentów, które zostały odkryte w domu wdowy po generale Czesławie Kiszczaku - działaczu komunistycznym oraz byłym szefie MSW. Akta rzucają nowe światło na przeszłość dawnego działacza opozycyjnego oraz byłego prezydenta w sprawie jego ewentualnej współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa. Pojawia się coraz więcej głosów, że Lech Wałęsa, biorąc pod uwagę jego niejasną przeszłość, powinien zwrócić Nagrodę Nobla. Nie są to wyłącznie głosy anonimowych internautów. Podobny wniosek przedstawiło ostatnio Ogólnopolskie Stowarzyszenie Internowanych i Represjonowanych z Siedlec, do którego należą weterani
opozycji. Oliwy do ognia dolała Maria Kiszczak, wdowa po zmarłym w 2015 r. Czesławie Kiszczaku, która powiedziała niedawno, że Lech Wałęsa zawdzięcza Nagrodę Nobla właśnie jej mężowi.

Lech Wałęsa nie jest jedynym Polakiem i laureatem tego prestiżowego wyróżnienia, który wzbudza tak wiele kontrowersji. Mnóstwo krytycznych wypowiedzi pojawia się wciąż o Wisławie Szymborskiej i pierwszym etapie jej działalności poetyckiej. Przypomnijmy, że laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1996 r. pisała wiersze na cześć Lenina oraz Stalina. Była też jedną z sygnatariuszek Rezolucji Literatów Polskich w Krakowie. Dokument ten był wyrazem poparcia dla władz komunistycznych w kwestii zatrzymania i osądzenia czterech księży kurii krakowskiej oraz trzech osób świeckich, oskarżonych o rzekomą działalność szpiegowską na rzecz imperialistycznych Stanów Zjednoczonych. W oparciu o spreparowane zarzuty trzy osoby zostały skazane na karę śmierci, potem zamieniono na dożywotnie więzienie. Utwory Szymborskiej z początkowego okresu twórczości oraz poparcie, które w młodości wyrażała dla minionego ustroju, wypominane jest jej do dziś.

Wałęsa oraz Szymborska, jako laureaci Nobla, krytykowani są za błędy z przeszłości. Tymczasem w przypadku Marii Skłodowskiej-Curie oraz Czesława Miłosza pojawiają się często wątpliwości, czy można ich uznać za polskich laureatów Nagrody Nobla. Polska naukowiec często brana jest za Francuzkę i właśnie we Francji zrobiła karierę. Czesław Miłosz mówił zaś o sobie często jako o Litwinie. Dodatkowo także, mówiąc eufemistycznie, niezbyt przychylnie wypowiadał się o Polsce i Polakach.

Z drugiej strony jest wielu laureatów Nagrody Nobla, którzy nie mają za sobą kontrowersyjnej przeszłości; sami uważali się za Polaków, ale nie uczy się o nich w polskich szkołach. Oto kilka przykładów.

Nie tylko urodził się na ziemiach polskich - przyszedł na świat we Włocławku (wówczas Królestwo Polskie), ale też znał język polski. Wszystko rozumiał, choć samo mówienie sprawiało mu spore problemy. Po polsku doskonale mówiła jego matka. Jego rodzice, z pochodzenia Żydzi, najpierw zabrali go do Kijowa, a gdy Tadeusz miał osiem lat, wyemigrowali wraz z nim do Niemiec, a potem do Szwajcarii.

Laureatem Nagrody Nobla został w 1950 r. Uhonorowano go w kategorii "fizjologia lub medycyna". Stał się tym samym pierwszym noblistą polskiego pochodzenia, którego wyróżniono za pracę na tym polu. Uznano jego dokonania w zakresie badań nad hormonami kory nadnercza. W 1994 r. został członkiem Polskiej Akademii Nauk. Miał obywatelstwo polskie oraz szwajcarskie. Czuł bliski związek z Polską i zawsze szczególnie chętnie pomagał ludziom związanym z naszym krajem. Zmarł w 1996 r., nieco ponad tydzień po swoich setnych urodzinach.

Leoncin to kilkutysięczna wioska znajdująca się nieopodal Nowego Dworu Mazowieckiego. To właśnie tam w 1902 r. na świat przyszedł Icek-Hersz Zynger. W 1907 r. jego rodzina przeprowadziła się do Radzymina. Młodość przyszłego noblisty związana była także z Warszawą oraz Biłgorajem. Dopiero po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych w 1935 r. stał się Izaakiem Singerem.

Był twórcą powieści i opowiadań, które poświęcone były głównie kwestiom z pogranicza filozofii oraz religii, a dotyczyły Żydów. Pisał głównie w języku jidysz. W swoich dziełach bardzo często powracał do życia na ziemiach polskich, a potem w Polsce. W 1978 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Rok 1978 był wyjątkowy, jeśli chodzi o związanych z Polską laureatów jednego z najbardziej prestiżowych wyróżnień na świecie. W tym samym roku triumfował też bowiem Menachem Begin, który otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Begin urodził się w 1913 r. jako Mieczysław Biegun. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Tuż po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez NKWD. Gdy go uwolniono w 1942 r., wstąpił do Armii Andersa. W 1943 r. wraz z Armią Polską (był kapralem podchorążym) dotarł do Palestyny, gdzie za zgodą polskiego dowództwa odszedł z armii i przystąpił do Irgunu (żydowska Narodowa Organizacja Zbrojna).

Begin zaangażował się w walkę o utworzenie państwa żydowskiego. W latach 1977-1983 był premierem Izraela. Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał za Porozumienie Camp David, czyli traktat pokojowy pomiędzy Egiptem a Izraelem.

Warto dodać, że w 1978 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymał też Piotr Kapica, którego dziadek był Polakiem.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Był wybitnym fizykiem oraz radiobiologiem. Urodził się w Warszawie w 1908 r., tutaj także zdobył wykształcenie. Brał udział w pracach nad powstaniem pierwszej bomby atomowej - był jednym z naukowców zaangażowanych w Projekt Manhattan, z którego jednak się wycofał. Miał duży wkład w uchwalony w 1963 r. układ o częściowym zakazie prób z bronią jądrową. Pokojową Nagrodę Nobla odebrał w 1995 r. Doceniono jego wkład w pracę na rzecz ograniczenia roli broni atomowej w polityce międzynarodowej.

Przypadek Rotblata jest o tyle ciekawy, że choć nie jest on uwzględniany w "kanonach" polskich noblistów, to sam siebie uważał za Polaka - mówił, że jest Polakiem z brytyjskim paszportem. Oczywiście świetnie mówił w naszym ojczystym języku i głośno oponował, gdy ktoś próbował zapisywać jego imię jako Joseph.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Wybitny ekonomista, który Nagrodę Nobla otrzymał w 2007 r. wraz z dwoma innymi naukowcami, za prace nad teorią wdrażającą systemy matematyczne w procesy gospodarcze.

Jego rodzina w momencie wybuchu I wojny światowej zdecydowała się wyjechać do Moskwy. Właśnie tam w 1917 r. urodził się Leonid. Cała familia wkrótce wróciła jednak do Warszawy, a przyszły noblista ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim (studiował tam prawo).

Po ukończeniu nauki w Warszawie dalszą edukację zdobywał w Londynie (London School of Economics), w Genewskim Instytucie Wyższych Studiów Międzynarodowych, a także na Uniwersytecie Chicagowskim oraz na Harvardzie. Właśnie w Stanach Zjednoczonych kontynuował swoją karierę naukową.

Georges Charpak, a właściwie Jerzy Szarpak, to pochodzący z Polski fizyk. Urodził się w 1924 r. w Dąbrowicy, która w czasach II Rzeczypospolitej należała do województwa wołyńskiego. W 1932 r. wyjechał wraz z rodziną do Francji. Obywatelstwo francuskie uzyskał dopiero po zakończeniu II wojny światowej.

Był związany m.in. ze słynnym ośrodkiem CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych), który zasłynął dzięki budowie Wielkiego Zderzacza Hadronów. W 1992 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Doceniono jego wkład w prace nad tworzeniem wykrywaczy cząstek.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Urodził się w Wilnie w 1926 r. Jego ojciec Kazimierz był generałem Wojska Polskiego oraz szefem Gabinetu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej. W 1945 r. Andrzej dostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie rozpoczął studia medyczne, a następnie przeniósł się do Kanady, a potem do Stanów Zjednoczonych. Swoją karierę zawodową związał właśnie z USA. W 1962 r. otrzymał tamtejsze obywatelstwo.

Andrzej, a właściwie już Andrew Schally, otrzymał Nagrodę Nobla w 1977 r. za badania, które doprowadziły do odkrycia procesu wydzielania hormonów w podwzgórzu mózgu.
**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Chemik i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii przyszedł na świat w 1937 r. (jako Roald Safran). Urodził się w Złoczowie, które wówczas należało do Polski, i miał obywatelstwo polskie. Część dzieciństwa spędził również w Przemyślu oraz Krakowie. W 1949 r. wraz ze swoimi bliskimi wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Tam studiował m.in. na Uniwersytecie Columbia oraz na Harvardzie.

Hoffmann jest też wielkim miłośnikiem literatury. Oprócz tego, że osiągnął ogromny sukces jako naukowiec, ma też w swoim dorobku kilka zbiorów poezji.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Urodził się w 1852 r. w Strzelnie (obecnie województwo kujawsko-pomorskie). Trzy lata później jego rodzina zdecydowała się wyemigrować do Stanów Zjednoczonych. Jego dzieciństwo było związane z regionami, w których panowała "gorączka złota". Ojciec przyszłego noblisty pracował w nich jako kupiec.

Sam Michelson ukończył Akademię Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Zasłynął jako twórca interferometru, który pozwolił na dokładne zbadanie prędkości światła. Był autorem wielu ważnych eksperymentów z zakresu fizyki. W 1907 r. za swoje dokonania został uhonorowany Nagrodą Nobla.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**

Jego rodzina mieszkała na terenie dzisiejszego województwa podkarpackiego. Rabi przyszedł na świat w Rymanowie pod Krosnem. W 1899 r. (miał wtedy rok) rodzice przeprowadzili się do Stanów Zjednoczonych i zamieszkali w Nowym Jorku.

Rabi studiował chemię i fizykę na amerykańskich uczelniach. W 1944 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Doceniono jego sukces w zakresie prac nad metodą, która pozwoliła na pomiar właściwości magnetycznych jąder atomowych. Był jednym z pomysłodawców stworzenia ośrodka CERN.

**[

ZOBACZ TEŻ: RADZIECCY UCZENI - MIELI ODPOWIEDŹ NA KAŻDE PYTANIE ]( http://facet.wp.pl/gid,18138571,img,18138591,kat,70996,galeriazdjecie.htmll )**