Niemy zawał - cichy zabójca mężczyzn

Co roku ponad 80 tys. polskich mężczyzn umiera z powodu problemów sercowo-naczyniowych, co stanowi 43 proc. wszystkich zgonów. Przyczyną wielu z nich bywa zawał, który zazwyczaj kojarzymy z piekącym lub gniotącym bólem klatki piersiowej, często promieniującym do lewej ręki, szyi czy żuchwy, a także innymi towarzyszącymi dolegliwościami: dusznością, wzmożoną potliwością, zawrotami głowy, kołataniem serca, nudnościami, wymiotami oraz uczuciem niepokoju. Nic dziwnego, że Dawid, 40-letni handlowiec z Radomia, był bardzo zaskoczony, gdy podczas rutynowej wizyty lekarz spytał: "kiedy przeszedł pan zawał?". "Zamurowało mnie, bo nic nie wiedziałem o żadnym zawale. Po prostu czułem się trochę osłabiony, co wiązałem z przesileniem jesienno-zimowym i chciałem, żeby lekarz internista przepisał mi coś na wzmocnienie" - opowiada. Został skierowany na badanie EKG, które rzeczywiście ujawniło bliznę na mięśniu sercowym - pamiątkę po przebytym "niemym" zawale. "Dostałem jasny sygnał: jeśli nie zmienię stylu życia, kolejny
atak może nie być już tak dyskretny" - tłumaczy mężczyzna.

Szacuje się, że nawet 15-20 proc. zawałów mięśnia sercowego przebiega bez wyraźnych objawów. Taka sytuacja zdarza się najczęściej u mężczyzn zmagających się z cukrzycą (choroba niszczy włóka nerwowe przewodzące różne bodźce, m.in. ból.), a także u osób starszych, choć ostatnio rośnie liczba utajonych zawałów u facetów 30-40-letnich, zazwyczaj żyjących w ciągłym napięciu i stresie. Zamiast klasycznego bólu wieńcowego występuje u nich wówczas tylko duszność albo uczucie zmęczenia i osłabienia, co zwykle łatwo tłumaczymy nadmiarem obowiązków zawodowych czy rodzinnych. Problemy z sercem znajdują się wówczas daleko na liście potencjalnych przyczyn naszego niedomagania. Tymczasem sprawa jest poważna. "Niemy" zawał, podobnie jak klasyczna forma tej choroby, to efekt zamknięcia jednej z tętnic wieńcowych - naczyń, które otaczają serce i dostarczają temu ważnemu mięśniu tlen oraz inne składniki odżywcze. Przyczyną ich zapychania stają się zazwyczaj złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi, odkładające się w komórkach
ścian tętniczych i powstające z nadwyżki "złego" cholesterolu (LDL). Powodują stopniowe zwężanie tętnic, czego konsekwencją jest mniejszy przepływ krwi w sercu. Gdy naczynie ulegnie całkowitemu zamknięciu, następuje zawał.

"Nieme" zawały są zazwyczaj wykrywane przypadkowo, podczas badań elektrokardiologicznych. Uwidocznione na zdjęciach EKG blizny świadczą o nieodwracalnym uszkodzeniu mięśnia sercowego. Takie problemy stają się poważnym sygnałem alarmowym, ponieważ bezobjawowe "incydenty niedokrwienne" znacznie zwiększają ryzyko rozwoju choroby wieńcowej i prawdopodobieństwo nagłego zgonu. W leczeniu "niemych" zawałów stosuje się zwykle taką samą strategię, co w klasycznej formie schorzenia. W szczególnie ciężkich przypadkach niezbędne okazują się często zabiegi chirurgiczne, np. angioplastyka wieńcowa lub pomostowanie aortalno-wieńcowe. Zazwyczaj musimy przyjmować specjalne lekarstwa (m.in. beta-blokery), choć na układ krążenia korzystnie wpływa nawet zwykła aspiryna, która obniża krzepliwość krwi i przeciwdziała tworzeniu się zakrzepów blokujących naczynia. Klasycznej farmakologii może towarzyszyć ziołolecznictwo. Warto stosować napary z odpowiednio dobranych mieszkanek ziołowych: kwiatów głogu, liści melisy, korzeń
waleriany, ziele serdecznika czy jemioły.

Zmiana stylu życia zapewni powrót do zdrowia i zapobiegnie kolejnym zawałom. Na pewno należy jak najszybciej zrezygnować z papierosów, ponieważ naukowcy już dawno udowodnili szkodliwość dymu tytoniowego dla serca. Należy też ograniczyć spożycie alkoholu. W uniknięciu problemów z sercem pomoże również aktywny tryb życia, unikanie stresów oraz odpowiednia dieta (unikajmy soli i tłuszczów zwierzęcych, a wprowadźmy do jadłospisu bardzo dużo warzyw, owoców, tłustych ryb morskich czy olejów roślinnych - badania prowadzone przez naukowców z uniwersytetu w Bordeaux wykazały, że u osób regularnie spożywających oliwę z oliwek ryzyko zawału spada o blisko 40 proc.).

Rafał Natorski /PFi, facet.wp.pl