Doping - dobry czy zły?
Jak wszystko się zaczęło…
Istnieją zapiski świadczące o tym, iż wspomaganie organizmu stosowane było w czasach antycznych. Już wtedy rozpoczął się wyścig o to, kto będzie lepszy i osiągnie w sporcie więcej, a dewiza „Citius, altius, fortius” (szybciej, wyżej, silniej) przetrwała do dziś, stając się sentencją teraźniejszych igrzysk olimpijskich. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali wówczas wyłącznie żywieniowe środki wspomagające. Wierzono, że wraz ze spożyciem okreśłonych produktów przejmuje się cechy zwierząt. Konsumując np. serce lwa, stawano się odważnym i silnym jak lew.
Czasy nowożytnie zmieniły jednak podejście do kwestii dopingu. W XIX w. zaczęto stosować wspomaganie w postaci kofeiny, alkoholu, a nawet kokainy. Lata 50. XX w. przyniosły znaczny rozwój tego haniebnego i wykraczającego poza wszelkie normy etyki sportowej procesu, niedozwolonego wspomagania. Zaczęto bowiem powszechnie stosować środki anaboliczne, pobudzające, narkotyczne i inne medykamenty użytkiem przeznaczone do leczenia poważnych chorób.
Pierwsze działania zmierzające do walki z rozprzestrzeniającym się z prędkością światła patologicznym procederem, nastąpiły w początkach XX wieku. W Warszawie, Wiedniu, Budapeszcie i innych wielkich miastach zaczęto badać konie wyścigowe. W Polsce pionierem tego przedsięwzięcia był farmaceuta A. Bukowski (1850–1921). Jednak zanim zaczęto poważnie traktować owy problem, musiało dojść do kilku przypadków śmiertelnych. Pierwszą ofiarą zabronionego wspomagania był w 1886r. brytyjski kolarz, stosujący eter - środek działający przeciwbólowo, stosowany podczas długotrwałego, ciężkiego wysiłku. Śmierć kolarza nastąpiła na skutek przedawkowania. W latach 60. odnotowano ponad 30 zgonów sportowców stosujących niedozwolone farmaceutyki. Ile osób ćwiczących rekreacyjnie zmarło na skutek stosowania dopingu, nie wiadomo, jednak można przypuszczać, iż dane szacowano by w tysiącach.
Zobacz również
Doping - dobry czy zły?
W 1967 r. powstała komisja medyczna regulująca przepisy antydopingowe. Kilka lat później weszły w życie kontrole antydopingowe, odbywające się coraz częściej podczas zawodów, przed, i po startach, a nierzadko także w postaci nalotów na hotele i ośrodki treningowe. Podstawą badań są próbki moczu, pobierane według precyzyjnie określonych reguł.
W Polsce badania antydopingowe prowadzi Laboratorium Kontroli Dopingu Instytutu Sportu, a przy prezesie UKFiT działa Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie. W 1990r. Polska ratyfikowała Konwencję Antydopingową przyjętą w 1989r. przez Radę Europy.
* W Polsce prawo farmaceutyczne jest jednoznaczne. Art. 124 prawa farmaceutycznego mówi: „Kto wprowadza do obrotu lub przechowuje w celu wprowadzenia do obrotu produkt leczniczy, nie posiadając pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”
20 stycznia 2005 r. wprowadzono w USA ustawę Anabolic Steroid Control Act of 2004, która zakazuje wolnej sprzedaży sterydów i prohormonów.
Zobacz również
Doping - dobry czy zły?
Doping w kulturystyce
Kulturyści dla poprawy swej sylwetki, sięgają po coraz to mocniejsze specyfiki, najczęściej niewiele o nich wiedząc i nie konsultując się z lekarzem czy też trenerem. Zdarza się i tak, że ćwiczący nie wie, że środek (lek), który przyjmuje, jest niedozwolony w sporcie.
Klasyfikacja zabronionych środków i metod dopingowych
Środki farmakologiczne:
• Środki pobudzające (stymulatory) są to leki zwiększające wydolność, przyspieszają akcję serca, zmniejszają apetyt. Kulturyści używają ich w celu podniesienia swych możliwości wysiłkowych oraz przyspieszenia przemiany materii w celu spalania tkanki tłuszczowej. Należą do nich m.in. amfetamina, ecstasy, efedryna, etylefryna, pseudoefedryna, fenylopropalamina, kofeina, modafinil, strychnina, THC.
• Narkotyczne środki przeciwbólowe (narkotyki) zmniejszają odczuwanie bólu podczas wytężonego wysiłku. Stosowane przez kulturystów w okresie przemęczenia oraz urazów.
Przedawkowanie stymulatorów, jak i narkotyków często kończy się śmiercią m.in. w skutek zablokowania funkcji oddychania. W grupie tej znajdują się m.in. alfaprodyna, anilerydyna, dekstromoramid, diamorfina, etylomorfina, heroina, hydrokodon, leworfanol, metadon, morfina, petydyna.
Dozwolone natomiast są: dekstrometorpon, difenoksylat, dwuwodorokodeina, folkodyna, kodeina
Zobacz również
Doping - dobry czy zły?
Środki anaboliczne (anaboliki)
nasilając syntezę białek powodują rozwój mięśni i wzrost siły fizycznej, wpływają na układ hormonalny. Dzielą się na:
sterydy (steroidy) anaboliczno-androgenne (SAA): bolasteron, boldenon, danazol, dehydroepiandrosteron (DHEA), klostebol, metenolon, mesterolon, metylotestosteron, miboleron, nandronol, oksymetolan, stanazolol (winstrol), testosteron, trenbolon oraz związki pokrewne.
Beta-2-adrenomimetyki (beta-2-agoniści) przyspieszają akcję serca, podnoszą przemianę materii, rozszerzają oskrzela. Stosowane często w okresie robienia rzeźby i definicji: fenoterol, klenbuterol, salbutamol, terbutalina i inne.
Przedawkowanie tych pierwszych może doprowadzić do dysfunkcji, a nawet zaniku gruczołów np.: jąder w wypadku długotrwałego stosowania testosteronu. Przedawkowanie beta-2-agonistów prowadzi często do arytmii serca i poważnych uszkodzeń układu krążenia oraz pracy serca poprzez pojawienie się nagłych skurczów komorowych powodujących utratę przytomności, a niekiedy, po większych dawkach, nawet zgon.
Środki moczopędne (diuretyki)
potęgują wydalanie wody i sodu z organizmu, co kulturyści wykorzystują w celu redukcji wagi ciała. Stosuje się je również w celu szybkiego wydalenia z moczem innych środków dopingujących. Są to m.in. acetazolamid, bumetanid, chlormerodryna, furosemid, indapamid, mannitol, spironolakton, triametaren.
Przedawkowanie kieruje często do poważnych zaburzeń elektrolitowych (hiponatremii, hipopotasemii, hipomagnezemii). Ponadto środki te doprowadzić mogą do spadku ciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, bólów i zawrotów głowy.
• Hormony peptydowe (glikoproteinowe) mają silne działanie anaboliczne, zwiększają możliwości wysiłkowe. Zalicza się do nich: gonadotropinę kosmówkową, kortykotropinę (ACTH), hormon wzrostu (somatotropinę) oraz erytropoetynę (EPO).
Przedawkowanie ma niezwykle poważne konsekwencje, gdyż egzogenne podawanie hormonów zaburza funkcjonowanie organizmu, co może skończyć się śmiercią. Stosując np. insulinę w przypadku przedawkowania jej, można zapaść w śpiączkę, a nadmiar podawanego EPO prowadzi do dysfunkcji nerek, które rozpoczynają produkcję tego hormonu.
Metody farmakologiczne, chemiczne, fizyczne – są to zabronione manipulacje, które modyfikują stan i charakter próbek moczu pobieranego do kontroli. Do najczęściej stosowanych należą: cewnikowanie, podmienianie, fałszowanie moczu, ograniczenie wydzielania nerkowego np. poprzez stosowanie epitestosteronu, probenecidu, czy substancji pokrewnych.
*
Najbardziej szkodliwe dla zdrowia i życia substancje stosowane w sportach siłowych
Zobacz również
Doping - dobry czy zły?
Najczęściej stosowane, zabronione farmaceutyki mają często największe efekty uboczne, a napływający z potęgą tsunami przyrost masy i siły mięśniowej, jak szybko przypłynął, tak szybko odpływa, pozostawiając po sobie spustoszenie organizmu nawet do końca życia. Należą do nich: Anadrol, Catapres, Cytomel, EPO, Finaplix, Halotestin, Insulina, Lasix, Metylotestosteron, Nandrolon (Dekanian Nandrolonu - „Deca”), Nubain, Parabolan, Phenformin, Synthol, Testosteron.
W 2007 r. przeprowadzono ankietę internetową dotyczącą stosowania sterydów. Spośród 5400 osób ćwiczących w klubach kulturystycznych rekreacyjnie, jak i przygotowujących się do ważnych zawodów, aż 1414 (26% badanych) przyznało się do stosowania słynnej „Deki”. Na 2 miejscu był tzw. Omnadren (mieszanina 4 estrów testosteronu), który stosowało 1278 (24%) ćwiczących.
Efekty uboczne stosowania sterydów
Oprócz opisanych wcześniej konsekwencji wynikających ze stosowania niedozwolonego wspomagania, należy uwzględnić jeszcze kilka ważnych problemów, powstałych na skutek dopingu.
Pod wpływem stosowania sterydów anaboliczno-androgennych dochodzi do zmian psychicznych. Osoba staje się bardzo agresywna, co nierzadko kończy się utratą panowania nad własnymi emocjami. Innym efektem psychicznym może być depresja. Kulturyści osiągający szybkie przyrosty masy i siły liczą na dalsze efekty anaboliczne także po zakończeniu cyklu. Jednak plany szybko weryfikuje rzeczywistość, gdy okazuje się, że mięśnie już nie rosną, jak „na drożdżach” wtedy kulturysta popada w depresję. Skutkiem tego są nierzadko zaburzenia osobowości, a nawet próby samobójcze.
Zobacz również
Doping - dobry czy zły?
Stosowanie sterydów przyczynia się często do zwiększenia ryzyka chorób serca, gdyż powodują wzrost poziomu cholesterolu (LDL), co w konsekwencji prowadzić może do zawału serca. Jeszcze innym poważnym problemem stosowania sterydów może być zahamowanie wzrostu ciała poprzez zachwianie równowagi hormonalnej. Anaboliki nieodwracalnie zamykają proces rozwoju kośćca, szczególnie u osób dojrzewających.
Stosowany w nadmiarze przez mężczyzn testosteron, powoduje, po zakończeniu cyklu, dominacje hormonu żeńskiego – estrogenu, który również znajduje się w ustroju mężczyzny. Efektem jest wystąpienie cech żeńskich, takich jak: ginekomastia (powiększenie gruczołów sutkowych), zmiękczenie mięśni oraz skłonności do odkładania się tkanki tłuszczowej. Poważnym skutkiem jest często bezpłodność spowodowana zaburzeniami spermatogenezy – tworzenia plemników (oligospermii i azo-ospermii, tzn. sperma zawiera zbyt mało plemników, lub są one martwe). U kobiet natomiast sterydy mogą wywołać zaburzenia miesiączkowania, bezpłodność, zarost na twarzy i ciele, przerost łechtaczki, czy obniżenie barwy głosu, męską budowa ciała (maskulinizacja).
Kolejnym problemem może być zaburzenie pracy nerek, spowodowane brakiem równowagi elektrolitowej, a także wysokim ciśnieniem krwi. Często podczas stosowania sterydów dochodzi do powstania nowotworów wątroby i płuc, osłabienia systemu immunologicznego, impotencji, zwiększenia zachorowania na raka prostaty, poważnych zmian na skórze, takich jak rozstępy (trzeba wiedzieć, że przyczyną ich powstawania NIE są tylko sterydy. Często pojawiają się one na skutek szybkiego nabierania masy mięśniowej poprzez stosowanie chociażby wysokokalorycznej diety!), obrzęki twarzy, łysienia, czy też często zarwania ścięgien.
Nielegalne wspomaganie towarzyszyło sportom siłowym od zarania dziejów, zmieniły się tylko metody i środki dopingujące. Kiedyś dopingowali się głównie zawodnicy startujący w zawodach, teraz proceder ten towarzyszy już ludziom ćwiczącym rekreacyjnie, w celu spełnienia własnych marzeń o pięknej i muskularnej sylwetce. Niestety ludzie łakną osiągnąć swe cele nie bacząc na konsekwencje, które z pewnością prędzej czy później dadzą znać o sobie. Pora na refleksję, czy aby na pewno opłaca się nadkładać własne zdrowie i życie dla pięknej muskulatury? Zastanówcie się, czy warto realizować pragnienia „za wszelką cenę”…
